शतप्रतिशत साक्षर मुलुक बनाऔँ

-रमा घिमिरे
नेपाल सरकारले सन् २०१५ सम्म सम्पूर्ण नेपालीलाई साक्षर बनाउने घोषणा गरेर कार्यक्रम चलाइरहेको छ । विकसित देशले शिक्षालाई बढी मह¤व दियो, त्यसैले उनीहरुको सोचाइमा परिवर्तन भयो । हरेक राष्ट्रमा अन्धविश्वास, कुप्रथा, कुसंस्कार थियो । त्यसलाई शिक्षाद्वारा नै परास्त गर्दै यो अवस्थामा आइपुगेका हुन्, उनीहरु ।
जति मानिस शिक्षित भए, त्यति नै सभ्य हुँदै जान्छन् । महिला शिक्षाबाट वञ्चित रहँदा उनीहरुमा अन्धविश्वास, परम्परागत मान्यता आदिले ठाउँ ओगटिरहेको छ । विकसित देशहरु शिक्षाकै कारणले अगाडि बढिरहेका छन् । सम्पूर्ण जनता शिक्षित भए उनीहरुमा सीप र दक्षता पनि हुन्छ र काममा निपूर्ण हुन्छन्, अनि राष्ट्रको विकासमा लागिरहन्छन् ।
हाम्रो मुलुकमा महिलालाई शिक्षा दिने चलन थिएन, त्यसैले उनीहरुमा अझै अन्धविश्वासले ठाउँ ओगटिरहेको छ । हाम्रो उमेरका महिला ९९ प्रतिशत नै निरक्षर छन् । त्यसैले, महिलालाई कठपुतली बनाएर जता नचायो, त्यतै नाच्दै गए । जबसम्म महिला आफैँ जागरूक भएर आउँदैनन्, तबसम्म पछि नै परिरहन्छन् । शिक्षाले बुद्धि, विवेक, ज्ञान दिएर विकृतिलाई नष्ट गर्दै सुसभ्य समाज निर्माण गर्न पहल गर्दछ । शिक्षा क्षेत्र ठीक किसिमले चलेको छ भने असल मूल्यमान्यता स्थापित हुँदै जान्छन् ।
देशको चौतर्फी विकासका लागि समुदायमा चेतना हुनुपर्दछ । जबसम्म समाजका सबै मानिस शिक्षित हुँदैनन्, तबसम्म सभ्य समाज बन्न सक्दैन । २०१५ सम्म सबै नेपालीलाई साक्षर बनाउने लक्ष्य राखेर कार्यक्रमहरु भैरहेका छन् । सरकारी सुविधा लिएका सबैले आ–आफ्ना घरका निरक्षरलाई साक्षर बनाउने काम गरेमा निरक्षरता उन्मूलन हुँदै जान्छ । विद्यालय वा क्याम्पस पढ्नेले आफ्नो घरका निरक्षर आमाबुबालाई साक्षर बनाउन जोड गरेदेखि निरक्षरता उन्मूलन सजिलै हुन्छ । साक्षर बनाउन सबै सरकारी कार्यालयहरु, संघसंस्था, सहकारी, विद्यालय, क्याम्पसले जोडबल गरे शतप्रतिशत साक्षर हुन्छन् । अन्धविश्वास, कुरीति निर्मूल हुँदै जान्छन् र नेपाल आधुनिक युगमा टेक्दै जान्छ ।
हाम्रा हरेक राजनीतिक व्यवस्था र प्रणालीमा महिला, दलित, जनजातिलाई राजनीतिक लाभका लागि हतियारबाहेक केही नबनाएको प्रस्टै छ । देशमा प्रजातन्त्र आएपछि पनि गाउँगाउँसम्म त्यसको असर पुग्न सकेन । शिक्षा केन्द्रीकृत हुँदा हुनेखाने काठमाडौँ गएर पढे भने नहुने पढ्न पाएनन् । महिलाले पढ्न पाउने कुरै भएन । हाम्रा बुबाहरु भारतमा गएर पढ्नुभएको हो । हरेक मानिसले आफ्नो ठाउँमा विद्यालय, क्याम्पस स्थापना गर्न जोड गरेमा त्यहीँका मानिसले सुविधा पाउँछन् र वरपरका मानिस पनि पढ्न आउँछन्, अनि घरहरु भाडामा जान्छन्, व्यापार बढ्छ र त्यही ठाउँको समृद्धि बढ्दै जान्छ । शिक्षालय जति बढ्छ, मानिसहरु सभ्य हुन्छन् ।
हाम्रा राजनीतिक दलका घोषणापत्रमा शिक्षालाई मौलिक हकमा राख्ने प्रतिबद्धता जनाइएका छन् । पिछडिएका बासिन्दा, दलित, सीमान्तकृत र लोपोन्मुख जाति अनि गरिबीको रेखामुनि रहेका सबैलाई शिक्षा पूर्ण रुपले निःशुल्क गर्ने भनिएको छ । आफैँले घोषणा गरेका कुराहरु पनि आफैँ पूरा गरेका हुँदैनन् । माध्यमिक तहसम्मको शिक्षा पूर्ण रुपमा निःशुल्क र कक्षा आठदेखि नै रोजगारीमैत्री बनाउँदै लग्न सकेमा बेरोजगार समस्याले सताउँदैन ।
प्रत्येक निर्वाचन क्षेत्रमा रोजगारमूलक तथा स्वउद्यम प्रवद्र्धन गर्ने प्राविधिक विद्यालयको व्यवस्था गरी प्रवेशिका उत्तीर्ण गर्न नसकेका युवालाई रोजगारमुखी प्राविधिक शिक्षा तथा तालिम दिने नीति नेपाली कांग्रेसको घोषणापत्रमा लिपिबद्ध छ । हरेक प्रदेशमा एउटा विश्वविद्यालय स्थापना गरेर अन्य देशबाट पनि पढ्न आउने वातावरण भएमा देशको समृद्धि पनि बढ्दै जान्छ । विकसित राष्ट्रले अनेकौँ सुविधा दिएर युवाहरुलाई आजभोलि तानिरहेको छ । उनीहरु पढेर त्यहीँ काम गर्दछन् र राष्ट्रले विकास गरिरहन्छ ।
हामीकहाँ शैक्षिक क्षेत्रलाई राजनीति गर्ने थलो बनाइन्छ र पढाइमा बाधा दिइन्छ । हाम्रा विद्यार्थी अर्को मुलुकमा पैसा तिरेर पढ्न जान्छन् र युवा, ब्रेन र पैसा तीनै कुरा हामीले गुमाएका छौँ । उच्च माध्यमिक तहसम्म कुनै पनि विद्यार्थीलाई राजनीतिक संगठनको सदस्यता नदिने नीति भएमा पढाइमा अवरोध हुँदैन र विद्यालयहरु राम्रोसँग सञ्चालन हुँदा सरासर पढ्न पाएर काममा लाग्दछन् । उनीहरु अर्को मुलुक जाने मन नै गर्दैनन् । सन् २०१५ सम्म निरक्षर उन्मूलन गरेर शतप्रतिशत साक्षर मुलुक बनाउन अब हामी पनि सबै लागौँ ।