ADVERTISEMENT
९ माघ २०७७, शुक्रबार
Chitwan Post Daily | चितवन पोष्ट दैनिक
  • Login
  • गृहपृष्‍ठ
  • समाज
  • राजनीति
  • अर्थ
  • विचार
  • अन्तर्वार्ता
  • स्वास्थ्य
  • विश्व
  • साहित्य
  • कला
  • खेलकुद
  • इ-पत्रिका
Chitwan Post Daily | चितवन पोष्ट दैनिक
९ माघ २०७७, शुक्रबार
Chitwan Post Daily | चितवन पोष्ट दैनिक
No Result
View All Result

‘हृदयले भनेपछि मस्तिष्क मिसाएर कविता लेख्छु’ : कविता राई

केशव भट्टराई

by namastec
२०७६ भाद्र १५, आईतवार ०८:४५ गते
in अन्तर्वार्ता
0
14
SHARES
Share on FacebookShare on Twitter

भोजपुरको साविक देउराली–७ अर्थात् षडानन्द नगरपालिका १२ मा जन्मिएकी कविता राई हाल टेम्के मैयुङ–९, पाँचधारेमा स्थायी बसोवास गर्छिन् । विसं २०३८ साउन ८ गते जन्मिएकी उनी पेसाले शिक्षक हुन् । नेपाली विषयमा एमएड गरेकी राईले केही वर्ष दुर्गममा रहेर पत्रकारिता गरिन् । एलएफपी एनिमेशन कार्यक्रममा स्रोत व्यक्ति, जेन्डर टट ट्रेनर स्त्रीशक्तिमा प्रशिक्षकलगायत विभिन्न संस्थामा आवद्ध रहेकी उनी विद्यार्थी राजनीतिमा पनि सक्रिय थिइन् । अनेरास्ववियु अञ्चल कमिटी सदस्य एवम् अनेमसंघ भोजपुरको सचिव रहेर राजनीति गरेकी उनी अहिले भने राजनीतिमा सक्रिय छैनन् । मोफसलकी सशक्त कवि नै अहिले उनको परिचय बनेको छ । ५/६ कक्षा पढ्दादेखि नै कविता लेख्न सुरू गरेकी राईले आठ कक्षा पढ्दा लेखेको गीतले वीरेन्द्र शिल्ड जितेको थियो । स्कुल र कलेजमा आयोजना हुने प्रतियोगिताहरुमा पनि उनी प्रथमको हकदार बन्न छाडिनन् ।

प्रगतिशील लेखक संघ प्रदेश कमिटी सदस्य रहेकी उनी नारी साहित्य प्रतिष्ठान भोजपुरकी अध्यक्ष हुन् । नेपाल समाचारपत्रको जिल्ला सम्वाददाता हुँदै विभिन्न साहित्यिक पत्रपत्रिका तथा साप्ताहिक पत्रिकामा सम्पादनको भूमिका निभाउँदै जीवनको आरोहअवरोहसँगै पत्रकारिता पेसाबाट अलग रही सिंहदेवी माध्यमिक विद्यालयमा शिक्षण सेवा गर्दै आएकी छन् । कवि राईले ‘आमा र जून’ कवितासंग्रह प्रकाशन गरेकी छन् भने उपन्यास विधातर्फ गुरु प्रकाशन गर्ने तयारीमा रहेकी छन् । अध्ययन, शिक्षण, साहित्य, समाजसेवा र घरपरिवारमा उत्तिकै समय व्यवस्थापन गर्नसक्ने उनी नेपालको भूगोलभित्र जहाँ रहेर पनि आफ्नो देश र समाजप्रति योगदान गर्न सक्ने विश्वास व्यक्त गर्छिन् । व्यस्तताका बावजुत पनि चितवन पोष्ट दैनिकका सहसम्पादक केशव भट्टराईले उनीसँग गरेको संवाद यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ–

१) कविता लेखनको यात्रा कहिलेदेखि सुरू गर्नु भयो ?

–कविता लेख्न त सानैदेखि थालेकी हुँ । मेरो सम्झनामा आएअनुसार कक्षा ६ मा पढ्दा पहिलो कविता लेखेकी थिएँ । नेपाली शिक्षकले लेखेर ल्याउनु भन्नु भएपछि ‘मेरो देश’ शीर्षकमा थियो त्यो कविता । तर, मैले कक्षामा चाहिँ सुनाइन ।

२) कस्ता विषयले कविता लेख्न प्रेरित गर्छ ?

–कविता लेख्न प्रेरित गर्ने यस्तै विषय हुन्छ भन्ने लाग्दैन । देखेका, भोगेका कुराहरूले हृदयमा जब छोइन्छ । केही अनुभूति हुन्छ र लेखुँ लेखुँ लाग्छ अनि कविता लेख्ने गर्छु । लेख्छु भनेर लेख्दिन जब हृदयले लेख भन्छ अनि अलिकति मस्तिष्क मिसाएर कविता लेख्छु ।

३) तपाईं कविता किन लेख्नुहुन्छ ?

–कविता कविले किन लेख्छन् ? यो प्रश्न सामान्य लागे पनि निकै महŒवपूर्ण प्रश्न हो । तपाईंको यो प्रश्नले म आफैँलाई एकछिन सोचनीय बनायो । मेरो विचारमा यो एउटा छुट्टै जैविक प्रतिभा पनि हो । साधना पनि होला । मैले कविता किन लेखेँ पहिले थाहा छैन । तर, सानैदेखि अलि भावुक प्रकृतिको थिएँ भन्ने सम्झन्छु । अहिले हेर्दा आत्मिक, मानसिक शान्तिको लागि कविता लेख्छु । जब कुनै भाव वा विचारले हृदयमा उकुसमुकुस गराउँछ अनि कविता लेख्छु र आफूलाई स्वस्थ र स्फूर्त महसुस गर्छु ।

४) तपाईंलाई भोजपुर (मोफसल) बसेर राजधानी हल्लाउने कवि भनिन्छ नि ?

–मोफसलमा बसेर काठमाडौँ हल्लाउने भन्ने प्रसङ्ग मेरो लागि गज्जबको छ । जसले मेरो लागि यो प्रसङ्ग उल्लेख गर्नुभयो उहाँहरू धन्यवादका पात्र हुनुहुन्छ । म भोजपुरको सुदूरपश्चिम गाउँमा बस्छु । जहाँ यातायात, सञ्चार, विद्युत्लगायत विकासका पूर्वाधारहरुको सुलभता छैन । तर, पनि साहित्य साधनामा लाग्ने प्रयास भने गरिरहेछु । साथीभाइ तथा शुभचिन्तक आफन्तहरुको सहयोगले नै मेरा रचनाहरु बेलाबेला प्रकाशन पनि भइरहेका छन् । यस वर्ष र गत वर्ष प्रज्ञा प्रतिष्ठानमा राष्ट्रिय कविता महोत्सवका लागि छनोट पनि भएकी थिएँ । गत साल असारमा नेपाली वाङ्मय प्रतिष्ठानका अध्यक्ष शशि लुमुम्बू दाइ र सचिव गीतकार टीका चाम्लिङको सहयोगमा काठमाडौँमा एकल कविता वाचन गरेँ । यसका अलवा सार्कस्तरीय, राष्ट्रियस्तरका कार्यक्रममा सहभागिता जनाउने अवसर पनि मिल्यो । यसका साथै राष्ट्रियस्तरका मिडियाहरूले मेरो एकल वाचनका बारेमा, कवितासंग्रह आमा र जूनको बारेमा समेटेको कारणले पनि मलाई यसो भनिएको हुनसक्छ । त्यो अलिकति सत्य पनि हो । किनभने म जहाँ बसेर लेख्छु, त्यहाँ डाटाबाट चलाइएको मेसेन्जर र फेसबुक नै हो मलाई सहरसँग अथवा भनौँ मूलधारसँग जोड्ने मेलो । गाउँ बसेर यसरी केन्द्रसँग निरन्तर जोडिइरहेकाले पनि त्यसो भनिएको होला ।

५) कवि बन्ने उत्प्रेरणाचाहिँ कसैले दियो कि आफैँ आयो ?

–मैले अघि पनि भनेँ मान्छेले जन्मँदै केही कुरा लिएर आएका हुन्छन् । त्यसैलाई भनिँदो हो अन्तर्निहित प्रतिभा । कसैले प्रष्फुटन हुने मौका पाउँछन् कसैको त्यतिकै मरेर जान्छ । सुरूमा आफैँ कविताका लाइनहरू कोर्थें र आमालाई सुनाउँथेँ । आमा रुनुहुन्थ्यो । तँलाई त मैले जन्माएको कसरी यस्तो लेख्न आएको तँलाई ? भन्नुहुन्थ्यो । म फुर्किन्थेँ । ओहो ! म त लेख्छु कि क्या हो ? भन्ने पनि लाग्थ्यो । पहिलो प्रेरणा आमा नै हुनुभयो । त्यस्तै मेरो बाबा पनि मेरो प्रेरणाको स्रोत हुनुहुन्थ्यो । मलाई बहुत उत्प्रेरणा गर्नु हुन्थ्यो । किनकि मेरो बाबा लामो समय पञ्चायतको प्रधानपञ्च भएर राजनीति गर्नुभएको, गाउँदेखि जिल्ला र राजधानी बुझ्नु भएकाले उहाँ यस्ता कुरा बुझ्नु हुन्थ्यो । मैले आफैँले लेखेको गीतले २०५२ सालमा भोजपुर जिल्लामा प्रथम स्थान हासिल गरेको थियो । त्यसलाई संगीत भर्ने काम पूर्वप्राज्ञ तथा कवि, गीतकार मूर्तिकार दाजु नारदमणि हार्ताम्छालीले गर्नुभएको थियो । उहाँले मलाई त्यसबेला भन्नु हुन्थ्यो, ‘म तिमीजस्तो हुँदा यस्तो लेख्दिनथेँ । तिमी लेख्दै जाऊ पछि राम्रो लेख्छौ ।’ म उहाँबाट पनि प्रेरित छु । त्यो भन्दापछि संगीत तथा नाट्य परिषद्का वर्तमान सदस्य सचिव गीतकार दाजु श्याम तमोटले पनि मलाई धेरै प्रेरित गर्नुभयो । विषयवस्तु दिएर लेख्न नै लगाउनुहुन्थ्यो । बीचमा निकै समय लगभग एकदसक म गुमनामजस्तै भएँ । २०७२ सालको भूकम्पपछि कवि दाजु प्राज्ञ शशि लुमुम्बूसँग भेट भएपछि म पुनः मूलधारसम्म अथवा भनौँ यहाँसम्म आइपुग्न सकेँ । त्यसैले उत्प्रेरणा पनि समय, सन्दर्भअनुसार हुने रहेछ । मान्छेको अन्तर्निहित प्रतिभाको प्रष्फुटन हुनलाई उत्प्रेरणाको धेरै महŒव छ । विभिन्न समयमा विभिन्न व्यक्तित्वहरुबाट प्राप्त भएको उत्प्रेरणाले मलाई यहाँसम्म ल्याइपु¥याएको होे । आफैँ उत्प्रेरित त म हुँदै हुँ जसका लागि बाह्य उत्प्रेरणा पनि प्राप्त भयो भनौँ न !

६) कविताबाहेक अरु कुन कुन साहित्यिक विधामा कलम चलाउनुहुन्छ ?

–म कविताका अलवा कथा, लघुकथा, गीत र गजल लेख्ने गर्छु । अहिले भने उपन्यास लेखिरहेकी छु ।

७) समाज रुपान्तरणको लागि साहित्य र पत्रकारिता उत्तिकै सशक्त माध्यम मानिन्छन् । तपाईं पत्रकारिता पनि गर्नुहुन्थ्यो, अचानक किन छाड्नुभयो ?

–तपाईंको प्रश्नसँग म पनि सहमत छु । साहित्य र पत्रकारिता समाज रुपान्तरणका सशक्त माध्यम हुन् । तर, यी दुई फरक पाटो पनि हुन् । विद्वान्हरुको परिभाषा छोडेर म आफूले भन्नुपर्दा विचार, तथ्य र प्रमाणमा पत्रकारिताको बढी जोड हुन्छ भने साहित्यले मानसिक, मनोवैज्ञानिक तथा वैचारिकरुपमा समाजलाई प्रस्तुत गर्दै रुपान्तरणको अपेक्षा गरेको पाइन्छ । साहित्यको माध्यमबाट तात्कालीन सामाजिक, आर्थिक र राजनीतिक क्रान्तिहरु सफल भएका उदाहरणहरू विश्वमा प्रसस्तै पाइन्छन् । म एक समय मूलधारको पत्रकारितामा थिएँ । मैले किन पत्रकारिता छाडेँ भन्ने प्रसङ्गमा केही व्यक्तिगत र केही तत्कालीन समय जिम्मेवार छ । त्यो समय देशमा द्वन्द्व चर्किएको अवस्था थियो । द्वन्द्वरतपक्षबाट अनावश्यक झमेला पनि आयो । फेरि अर्कोतर्फ पत्रकारिता गरेर बाँच्ने स्थिति पनि थिएन । अहिलेको जस्तो विद्युत् र सञ्चार क्षेत्रको विकास भएको थिएन । निकै कठिन थियो । सोलारबाट पीसीओमा गएर हातले लेखेको समाचार फ्याक्स गर्नुपथ्र्यो । त्यसरी पठाएको समाचार छापिएर आएको पैसाले चिया खान पनि पुग्दैथ्यो । यो पनि एउटा पाटो थियो कि यसमा मैले आफ्नो भविष्य देखिन होला । एउटा एनजीओमा प्रशिक्षकको जिम्मेवारी लिएर काम गर्न थालेपछि भ्याइन पनि । त्यसैले मानसिकरुपमा पत्रकारिता छोड्ने निधो गरेँ । तर, साहित्यमा भने लागिरहने सोच छ र लागि पनि रहेकी छु ।

८) ‘आमा र जून’ कवितासंग्रह प्रकाशन गरेपछि केकस्ता प्रतिक्रिया आए ?

–मेरो आमा र जून कवितासंग्रह २०७५ सालमा बजारमा ल्याएकी हुँ । पुस्तक छपाउने सोच त पहिल्यैदेखि थियो तर विविध कारणले ढिला भयो । यो कवितासंग्रह जहाँ जसले पढ्नुभयो उहाँहरुले राम्रै प्रतिक्रिया दिनुभएको छ । मैले यसमा टिन एजमा लेखेका कविताहरु पनि राखेकी छु । कतिपयले अहिलेभन्दा तिमी त पहिले पो बढी जुझारु रहिछौ पनि भन्नुभएको छ । समय र उमेरअनुसार भोगाइ र बुझाइमा फरकपना आउनु स्वाभाविक पनि हो । साथीभाइ तथा आफन्तहरुले कृति निरन्तरताको कामना गर्नुभएको छ । पत्याइदिनु भएको छ भनौँ न ! केही आफन्तले आर्थिकरुपमा टेवा पनि गर्नु भएको छ । जसबाट म निकै उत्साहित भएकी छु ।

९) साहित्य सिर्जनाबाहेक अन्य कुन क्षेत्रमा व्यस्त हुनुहुन्छ ?

–मेरो आफ्नै पेसा छ– शिक्षण । गाउँमा शिक्षक भनेको यस्तो मान्छे हो ऊ त्यहाँको नेता पनि हो, बैंक पनि हो, झगडा मिलाउने न्यायाधीश पनि हो । यसर्थ बुझिहाल्नु भो विभिन्न सामाजिक भूमिकामा छु । पारिवारिक भूमिका त झन् छँदैछ । एउटी महिलाले जागिरमात्रै खाने, साहित्यमात्रै सिर्जना गर्न सम्भव पनि छैन । यसका अलवा मैले भोजपुरमा नारी साहित्य प्रतिष्ठान भन्ने संस्था पनि चलाउँछु । प्रगतिशील लेखक संघ १ नम्बर प्रदेश कमिटी सदस्य पनि रहेकी छु । यस्तै यस्तै सामाजिक तथा साहित्यिक गतिविधिमा समय बितिरहेको छ ।

१०) पाठकका लागि आगामी कोसेली के ल्याउँदै हुनुहुन्छ ?

–म हाल उपन्यास लेखिरहेकी छु । लगभग ७५ प्रतिशत लेखनी सकिएको छ । अब यसै वर्ष छापामा पठाउने विचार गरेकी छु । तर, त्यसको लागि केही विशेष ठाउँमा पुग्नुपर्ने भएकाले रोकिएको छ । समय मिलाएर ती ठाउँमा पुग्ने योजना बनाइरहेकी छु । अर्को कवितासंग्रहको पनि तयारी गर्दैछु । अर्को उपन्यासको लागि स्क्रिप्ट सोचिसकेकी छु । यहाँहरुजस्ता आफन्त र शुभचिन्तकको सहयोग पाएँ भने त्यो अवश्य सम्भव हुनेछ ।

Related Posts

‘मोसोभित्र पत्रकारिताको झल्कोसँगै प्रेमको झिल्को पनि छ’

‘मोसोभित्र पत्रकारिताको झल्कोसँगै प्रेमको झिल्को पनि छ’

‘मोसोभित्र पत्रकारिताको झल्कोसँगै प्रेमको झिल्को पनि छ’

‘मोसोभित्र पत्रकारिताको झल्कोसँगै प्रेमको झिल्को पनि छ’

तिहार, देउसीभैलो र वर्तमान

‘पुस्तक पढ्ने पाठकहरुले आफ्नो उपचार आफैँ गर्न सक्छन्’

अन‌ि यो पनि

कोरोना भाइरसबाट ३ करोड ७८ लाख संक्रमित, १० लाख ८२ हजार बढीको मृत्यु
प्रमुख समाचार

नेपालमा थपिए ३०२ जना नयाँ संक्रमित

चितवन ९ माघ । गत २४ घण्टामा ३०२ जना नयाँ संक्रमित थपिए पनि नेपालमा कोरोना संक्रमितको कुल संख्या दुई लाख...

Read more
अपराध अनुसन्धान तथा नियन्त्रणको लागि घुम्ती प्रशिक्षण

अपराध अनुसन्धान तथा नियन्त्रणको लागि घुम्ती प्रशिक्षण

भारतमा एक करोड पाँच लाख ५७ हजार बढी संक्रमित

भारतमा कोभिड–१९ को कारण मृत्यु हुनेको संख्या १ लाख ५३ हजार नाघ्यो

अफगानिस्तानमा रहेका अमेरिकी सेना क्रिसिमस पहिले फर्किनुपर्छ : ट्रम्प

ट्रम्प विरुद्धको महाभियोग सुनुवाईमा ढिलाई गर्न रिपब्लिकनको आग्रह

Chitwan Post

पञ्चाङ्ग निर्णायक समिति गठन आदेश एकदशकपछि पारित

साइट नेभिगेशन

  • अन्तर्वार्ता
  • अर्थ
  • कला
  • खेलकुद
  • पाठक पत्र
  • प्रमुख समाचार
  • प्रविधि
  • राजनीति
  • वाग्मती
  • विचार
  • विश्व
  • शिक्षा
  • समाचार
  • समाज
  • सम्पादकीय
  • साहित्य
  • स्वास्थ्य

सम्पर्क

चितवन पोष्ट प्रकाशन प्रा. लि.
भरतपुर-१०, विद्युतरोड, हाकिमचोक
फोन : ०५६-५९५६२१ , ०५६-५९५६२४

विज्ञापनको लागि सम्पर्कः
९८६४२८०३१३, ९८६४२८०३१४, ९८५५०५१०९२
इमेल : chitwanpost@gmail.com

शाखा कार्यालयहरु

सौराहाचोक,टाँडी, फोनः ९८५५०८०२९१ (होमनाथ सापकोटा)
पर्सा: ९८४५१६०२९५ (प्रमिला अर्याल)
चनौली : ९८६५००५५९७ (रामशरण गैरे)
कावासोतीः ९८४३४०२६४४ (विन्दु न्यौपाने)
धादिङबेसीः ०१०–५२०६६५
दमौलीः ०६५–५६०८३९
डुम्रेः ०६५–६९०८०६
त्रिशूलीः ०१०–५६०५४७,९८५१०१४३९१

  • हाम्रो बारेमा
  • सम्पर्क
  • बिज्ञापन

© २०२० चितवन पोष्ट - दैनिक समाचार पत्र | सर्वाधिकार सुरक्षित । वेब तथा होस्टिङ सेवा: नमस्टेक

No Result
View All Result
  • गृहपृष्‍ठ
  • समाज
  • राजनीति
  • अर्थ
  • विचार
  • अन्तर्वार्ता
  • स्वास्थ्य
  • विश्व
  • साहित्य
  • कला
  • खेलकुद
  • इ-पत्रिका

© २०२० चितवन पोष्ट - दैनिक समाचार पत्र | सर्वाधिकार सुरक्षित । वेब तथा होस्टिङ सेवा: नमस्टेक

Welcome Back!

Sign In with Facebook
OR

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms below to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In