अनाथ बालिकाहरुलाई संस्कृत शिक्षा

होमनाथ सापकोटा
देवघाट । चितवनमा अनाथ बालबालिकालाई आश्रय दिनु सामन्य विषय भइसकेको छ, तर देवघाटमा रहेको रामजानकी बालिका आश्रमले अनाथ बालिकाहरुलाई आश्रय मात्र दिएको छैन कि उनीहरुलाई संस्कृत शिक्षासमेत प्रदान गरेको छ ।
लोककल्याण सेवा प्रतिष्ठानद्वारा सञ्चालित बालिका आश्रममा ११ जना अनाथ बालिकाहरुलाई आवासीय सुविधासहित अध्ययन गराइएको छ । नेपालमा महिलाहरुले संस्कृत शिक्षा अध्ययन गरी सफलता पाउनेको संख्या न्यून छ । महिलाले संस्कृत शिक्षामा पनि वेद पढ्नु हँुदैन भन्ने गलत मान्यता छ । तर आश्रममा रहेका बालिकाहरुले संस्कृत शिक्षासँगै वेद शिक्षा पनि पढिरहेका छन् ।
‘बालिकाहरुलाई संस्कृत शिक्षासँगै आधुनिक शिक्षा पनि प्रदान गरेको छौँ’  आश्रमकी अध्यक्ष सावित्री टण्डनले भन्नुभयो, ‘बालिकाहरुलाई दुवै शिक्षा प्रदान गर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो भनाइ हो । आश्रमले संस्कृत शिक्षाअन्तर्गत गुरूकुल र वेद शिक्षा बालिकाहरुलाई प्रदान गरिरहेको छ । ती बालिकाहरु नजिकै रहेको सीता–राम संस्कृत माध्यमिक विद्यालयमा विभिन्न कक्षामा अध्ययन गरिहेका छन् ।
विद्यालयमा संस्कृतसँगै आधुनिक शिक्षाको पनि पढाइ हुने गरेको छ । अभिभावकको बेवास्ताका कारण सडकमा पुग्न बाध्य भएका बालिकाहरु आश्रममा आश्रित रहेको अध्यक्ष टण्डनले बताउनुभयो । बालिकाहरुलाई सस्ंकृत शिक्षा प्रदान गर्न जोड दिएको आश्रमले एउटा शिक्षक आश्रममै राखेर बालिकाहरुलाई संस्कृत शिक्षा पढाउने व्यवस्था मिलाएको अध्यक्ष टण्डनले बताउनुभयो ।
आश्रममा बिताउने अधिकांश समय बालिकाहरुले संस्कृत शिक्षा पढ्ने गरेका छन् । दाताको सहयोगमा सञ्चालित आश्रममा १० वर्षभन्दा मुनिका बालिकाहरु रहेका छन् । ‘बालिकाहरुले संस्कृत शिक्षा पढ्न नपाएको बेला यो शिक्षा पढाउन जरूरी देख्यौँ’ अध्यक्ष टण्डनले भन्नुभयो, ‘अन्य गुरुहरुले बालकलाई मात्र गुरूकुल शिक्षा पढाउने गरेको भएपनि आफूहरुले बालिकालाई पनि गुरूकुल शिक्षा पढाउन सुरू गरेको बताउनुभयो ।’
आश्रममा रहेका ११ जना पढ्नमा तेज रहेको भन्दै उहाँले उनीहरुलाई संस्कृत शिक्षा पढाएरै पण्डित बनाएर कथा वाचन गर्न सक्ने बनाउने बताउनुभयो । आश्रममा रहेका सबै बालिकाहरु परिवारविहीन भएकाले उनीहरुको माइती घर नै आश्रम रहेको अध्यक्ष टण्डनको भनाइ थियो ।
‘बालिकाहरुको माइती घर नै यही हो’ उहाँले भन्नुभयो, ‘उनीहरुलाई यहीबाट विवाह दान गर्ने हो । सहयोग जुटाएर भएपनि आश्रम सञ्चालकले बालिकाहरुलाई राम्रो आवासीय सुविधा प्रदान गरिरहेको छ । हामीले बालिकाहरुलाई केहीको पनि अभाव हुन दिएका छैनौँ’ आश्रमकी प्रधान संरक्षक भगवती उपाध्यायले भन्नुभयो, ‘हामीले आँटेका छौँ भगवानले पु¥याउनुभएको छ । दुई वर्ष अघिदेखि सञ्चालन भएको आश्रम आर्थिक अभावका कारण सञ्चालनमा कठिनाइ हुने गरेको छ ।
अभिभावक नभएका बालिकाहरुलाई आश्रय दिएको भन्ने सुनेपछि सहयोग आउने गरेको संरक्षक उपाध्यायले बताउनुभयो । उहाँले पछिल्लो समय विभिन्न अवसरहरुमा सहयोग गर्न आउनेको संख्या वृद्धि हुन थालेको बताउनुभयो । आश्रममा ४० जनाका क्षमता भएपनि आर्थिक अभावका कारण अन्यलाई ल्याउन नसकिएको संरक्षक उपाध्यायले बताउनुभयो ।