न्यायमूर्तिको महाप्रस्थान

नेपाली न्यायिक क्षेत्रका कर्मठ व्यक्तित्व, राष्ट्रप्रेमी तथा संवैधानिक कानुनका ज्ञाता पूर्वप्रधानन्यायाधीश विश्वनाथ उपाध्याय ८४ वर्षको उमेरमा महाप्रस्थान गरेका छन् । आफ्नै निवास ज्ञानेश्वरमा एक्कासि लडेर पाँच दिनदेखि मस्तिष्कको उपचार गरिरहेका उपाध्यायको बिहीबार राति बाँसबारीस्थित न्यूरो अस्पतालमा निधन भएको हो । २०४७ सालको संविधानका मस्यौदाकारसमेत रहेका उपाध्यायको निधनले नेपाली न्यायिक क्षेत्रमा अपूरणीय क्षति पुगेको छ । माघ ११ गते परिवारका सदस्यहरुसँग कुराकानी गर्नेक्रममा अचानक ढलेका उपाध्यायको मस्तिष्कमा रगत जमेपछि प्रा.डा. उपेन्द्र देवकोटासहितको टोलीले जटिल शल्यक्रिया गरेको थियो । पाको उमेरका कारण शल्यक्रियापछि उनी अचेत थिए । उपाध्यायलाई उठाउन कोसिस गरिए पनि शरीरका कुनै अंगले प्रतिक्रिया नदिएपछि पुनः बेहोस बनाएर भेन्टिलेटरमा राखिएको थियो ।
उनको शुक्रबार नै धार्मिक विधिअनुसार पशुपति आर्यघाटमा दाहसंस्कार गरिएको थियो । श्रीमती र चार छोरा रहेका उनको पार्थिव शरीरमा जेठा छोरा शैलेन्द्र उपाध्यायले दागबत्ती दिएका थिए । उनको सम्मानमा नेपाल प्रहरीको टुकडीले सलामीसमेत दिएको थियो । स्वर्गीय उपाध्यायप्रति श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्न ठूलो संख्यामा विभिन्न क्षेत्रका व्यक्तिहरु आर्यघाट पुगेका थिए । उनको पार्थिव शरीरमा मन्त्रिपरिषद्का अध्यक्ष खिलराज रेग्मीले पुष्पमाला चढाएर श्रद्धाञ्जली अर्पण गरेका थिए । उपाध्यायप्रति श्रद्धा व्यक्त गर्दै प्रधानन्यायाधीश, सभामुख, सर्वोच्चका न्यायाधीशहरु, विभिन्न दलका नेता, मन्त्रीगण, मानवअधिकारकर्मी, बुद्धिजीवी, कानुन व्यवसायी, प्रहरी, पत्रकार तथा सर्वसाधारण आर्यघाट पुगेका थिए । न्याय क्षेत्रका धरोहर उपाध्यायको निधनले न्याय क्षेत्रमात्र होइन, समस्त देशवासीलाई स्तब्ध बनाएको छ ।
संविधानविद् उपाध्यायले तत्कालीन प्रधानमन्त्री मनमोहन अधिकारीले विघटन गरेको संसद्लाई आफ्नो इजलासबाट ब्यँुझाइदिएपछि उनी विशेष चर्चाको शिखरमा पुगेका थिए । २०४७ सालको संविधान त्यतिबेला एसियाकै उत्कृष्ट संविधान मानिएको थियो । मुलुकमा भएका पछिल्ला परिवर्तनले त्यतिबेलाको संविधानमा व्यापक संशोधन गर्नुपर्ने आवश्यकता देखियो । ०६२÷६३ को आन्दोलनपछि मुलुक धर्मनिरपेक्ष तथा लोकतान्त्रिक गणतन्त्रमा प्रवेश ग¥यो । दुई पटक संविधानसभाको ऐतिहासिक निर्वाचनले नयाँ संविधान निर्माण गर्ने महान् दिशामा मुलुकमा धेरै उपलब्धिहरु भइसकेका छन् । ती उपलब्धिहरुको रक्षा गर्दै गणतन्त्रलाई संस्थागत गर्ने प्रक्रियामा मुलुक अघि बढिसकेको छ । नयाँ बन्ने संविधानमा उनको प्रतिनिधित्व हुन नसके पनि उनको ओजस्वी छवि नेपाली न्यायिक आकासमा सधैँ अभाव भइरहने छ । न्याय क्षेत्रमा उनले गरेको योगदान सधैँ स्मरणीय छ । न्यायमूर्ति उपाध्याय हामीमाझ नरहे पनि उनले स्थापित गरेका मान्यताहरुले न्याय क्षेत्र सधैँ सम्मानित भइरहने विश्वास लिइएको छ । पूर्वप्रधानन्यायाधीश स्वर्गीय उपाध्यायप्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली !