राज्यकोषको ब्रह्मलुट नगर

सरकारी ढुकुटीको तालाचाबी बोक्ने जिम्मा लिएका अर्थमन्त्री शङ्कर कोइरालाले राज्यकोषको रकम जथाभावी बाँडेर ब्रह्मलुट गरिरहेको खबर बाहिर आएको छ । चुनावी मन्त्रिपरिषद् सरकारमा अर्थको जिम्मेवारी पाएका कोइरालाले मुलुकको ढुकुटीको रकम व्यक्तिगत जसरी खर्च गरेपछि विवादमा तानिएका छन् । उनले पूर्वन्यायाधीश, जोगी–सन्न्यासी, मठमन्दिर र सामाजिक संघसंस्थालगायतलाई राज्यकोषको दुरूपयोग गरेको पाइएको छ । सरकारी कर्मचारीलाई उपचार खर्चबापत पाँच लाखसम्म दिन पाइने नियमविरूद्ध उनले लाखौँ रकम स्वीकृत गरिदिएका छन् । धर्मकर्ममा लागेर उच्च पदमा पुगेको ठान्ने कोइरालाले आफ्ना गुरू कमलनयनाचार्यलाई पनि साढे तीन करोड प्रदान गरेर आलोचना खेपिरहेका छन् । उनले भक्तपुरस्थित गुरूको आश्रमनजिकैको खोलामा तटबन्ध बनाउन उक्त रकम सहयोग गरेको पाइएको छ । बजेटमा समेत नपरेको उक्त रकम ‘गुरूदक्षिणा’ स्वरुप समर्पण गरेको पाइएपछि राज्यकोषको ब्रह्मलुट भएको प्रमाणित भएको छ ।
कोइराला पूर्वप्रशासक हुन् । उनलाई राज्यकोषको रकम खर्च गर्नुअघि गम्भीर सोचविचार गर्नुपर्ने ज्ञात पनि छ । भरसक खर्च गर्न नपर्ने वा कम गर्ने विधिका बारेमा पनि यथेष्ट जानकारी छ । मनपरी ढंगबाट पैसा बाँड्नु आफ्नो पदीय दृष्टिकोणबाट पनि जायज हुन सक्दैन । अर्थ मन्त्रालयका कर्मचारीले जथाभावी पैसा बाँड्नुहुन्न भनेर रोक्न खोजे पनि उनले सम्बन्धित मन्त्रालयलाई निर्देशन दिएर सोझै मन्त्रिपरिषद्बाट निर्णय गराउनु पदीय दुरूपयोग हो । यो एक किसिमको खुल्ला भ्रष्टाचार पनि हो । तर, मन्त्रिपरिषद्को निर्णय अख्तियारले हेर्न नमिल्ने कारण उनले यो श्रृंखला जारी राखेका छन् । कोइराला पूर्वप्रशासकका हैसियतमा अर्थमन्त्रीको जिम्मेवारी पाएका हुन् । दलका मन्त्रीहरुलाई जस्तो जनताका माझमा जान नपर्ने र संसद्प्रति जिम्मेवार हुनु नपर्ने कारण ‘आफ्नो हात जगन्नाथ’ गरिरहेको स्वयं अर्थ मन्त्रालयका अधिकारीहरुको अनुभवले उनको रबैया छर्लङ्ग भएको छ । उनलाई विदेश भ्रमण र आफू सहभागी हुने हरेक सार्वजनिक कार्यक्रममा देखाएको ‘आर्थिक उदारता’ले थप आलोचित बनाएको छ ।
राजनीतिक दलबाट मन्त्री भएकाहरुले विगतमा अर्थ मन्त्रालयबाट आफ्ना आसेपासे तथा पार्टीका नेता, कार्यकर्तालाई मनपर्दी ढंगले पैसा बाँडेका धेरै उदाहरण छन् । तर, पूर्वप्रशासकका हैसियतले सरकारमा सहभागी भएका मन्त्रीले रकम दुरूपयोग गर्नुहुँदैन । दलहरुले सहमति गर्न नसकेर दलबाहिरबाट चुनाव गराउन बनेको अन्तरिम सरकारमा सहभागी हुँदा कोइरालाको उचाइ बढेको थियो । मन्त्रिपरिषद्ले संविधानसभाको दोस्रो चुनाव सफलतापूर्वक सम्पन्न गराएर प्रशंसा पाइरहेको बेलामा उनको छविमा प्रश्नचिन्ह खडा हुनु पक्कै पनि दुःखको कुरा हो । सरकार हस्तान्तरण गरेर बिदाइ हुने बेलामा विवादमा तानिनु उचित होइन । अर्थमन्त्रीले राज्यकोष दुरूपयोग गर्न खोजे अर्थसचिवले हस्तक्षेप गर्नुपर्छ । विगतमा पनि अर्थसचिव रामेश्वर खनालले तत्कालीन अर्थमन्त्री भरतमोहन अधिकारीको कार्यशैलीविरूद्ध हस्तक्षेप गरेका थिए । मन्त्री–सचिवको मनमुटावले खनालले राजीनामा दिएर अर्थ मन्त्रालयभित्रका अनियमितता बाहिर ल्याएका थिए । आगामी दिनमा जुनसुकै अर्थमन्त्रीले राज्यकोषलाई ‘लुटको धन फुपूको श्राद्ध’ नठानी सक्दो सदुपयोग गर्नु जरूरी देखिएको छ ।