मोन्सान्टोविरूद्ध चितवनमा अभियान चल्ने

‘मोन्सान्टोले उत्पादन गरेको मकैको बिउमा दाना लाग्दैन’ [divider]

नारायणगढ । विवादास्पद बीउ उत्पादक कम्पनी मोन्सान्टोको विरोधमा चितवनमा अभियान चल्ने भएको छ । मोन्सान्टोले उत्पादन गरेको मकैको हाइब्रिड बीउ नेपाल भित्र नै योजना रहेको समाचार सार्वजनिक भएपछि बुधबार नारायणगढमा भएको रामपुर कृषि क्याम्पसका प्राध्यापक, प्राङ्गारिक कृषि अभियानका अगुवाहरुको प्रारम्भिक भेलाले अभियान सञ्चालनको निर्णय गरेको हो ।
दुई वर्षअघि अमेरिकी विकास नियोग युएसएडको सहयोगमा चितवनलगायत नवलपरासी र काभ्रेमा मोन्सान्टोको मकैको बीउ भित्र्याउने सरकारी योजना रहेको खबर सार्वजनिक हुँदा पनि चितवनमा विरोध अभियान चलेको थियो । देशव्यापी भएको सो अभियानपछि सरकारले योजना नै स्थगित ग¥यो ।
अहिले चौधरी समूहअन्तर्गत रहेको सिजी सिड्सले मोन्सान्टोको हाइब्रिड मकैको बीउ ल्याउने तयारी गरेको समाचार सार्वजनिक भएको छ । सो समाचार सार्वजनिक भएलगत्तै सामाजिक सञ्जालहरुमा मोन्सान्टो विरोधी भनाइहरु तीव्र रुपमा फैलन थालेका छन् । चितवनमा जनस्तरमा पनि विरोध अभियान लैजाने विषयमा प्रारम्भिक छलफल भएको हो ।
‘उत्पादन बढाउने नाममा विभिन्न देश छिरेर मोन्सान्टो कम्पनीले रैथाने बीउहरुलाई पूर्णरुपमा विस्थापित गराएको छ । रासयनिक मल विषादी उपयोगलाई बढुवा दिएको छ । यो कम्पनीको बीउमा दाना नै नलाग्ने समस्या धेरै छ । भारतमा मोन्सान्टोको बीउमा दाना नलाग्दा किसानहरुको बिजोग भएको छ’ मोन्सान्टोको नकारात्मक असरबारे ऋषि अधिकारीले भने ।
पर्यावरणीय सेवा केन्द्रका सदस्य समेत रहेका अधिकारी प्राङ्गारिक कृषि अभियानका अगुवा हुन् । पर्यावरणीय सेवा केन्द्रको पहलमा दुई वर्षअघि चितवनमा मोन्सान्टो विरोधी अभियान सञ्चालन भएको थियो । ‘यो पटक पनि हामी विरोध अभियान चलाउँछौैं । यो बद्नाम कम्पनी नेपाल छिर्न हुँदैन । बुधबार प्रारम्भिक छलफल भयो । थप योजना बनाउँछौं’ अधिकारीले भने ।
मोन्सान्टो भारतमा साह्रै बद्नाम छ । मोन्सान्टोको बीउलाई भारतमा विषको खेती समेत भनिन्छ । यसको प्रयोगले उत्पादनमा ह्रास आएर लाखौं किसानले आत्महत्या गरेको उदाहरण भारतमा छ । छिमेकमा यस्तो बद्नाम कम्पनी नेपाल भित्रदै छ । मोन्सान्टोले सुरूमा हाइब्रिड भने पनि कालान्तरमा जेनिटिकल्ली मोडिफाई (जिएमओ) बीउ भित्र्याउने अधिकारी बताउँछन् ।
‘जेनिटिकल्ली मोडिफाइ बीउ त किसानका लागि अति नै खतरनाक छ’ कृषि पत्रकार तथा रामपुर कृषि क्याम्पसमा अध्यापन गराउने अनन्त सुवेदीले भने । जेनिटिकल्ली मोडिफाइ बीउको दुर्गुण भनेको यसबाट उत्पादित खाद्यपदार्थमा पोषणको मात्रा न्यून हुने सुवेदीको भनाइ छ । सुरूमा राम्रो उत्पादन हुने देखिए पनि कालान्तरमा घट्दै जान्छ ।
मोन्सान्टो बहुराष्ट्रिय कम्पनी भएकाले उसले व्यापारिक स्वार्थ मात्रै हेर्छ । जुन देशमा उसको बीउ गयो, त्यो देशको बीउ आपूर्तिमाथि नियन्त्रण राख्ने नियत हुन्छ । अनि किसानहरु मोन्सान्टोको नियन्त्रणमा पुग्छन् । विषादी प्रयोगको मात्रालाई बढाउँछ । विषादीको बढी प्रयोग हुनु भनेको पर्यावरण र मानव स्वास्थ्यमाथि चुनौती थपिनु हो भन्छन् सुवेदी ।
रैथाने बीउहरु लोप हुँदै जाने छन् । यसको नकारात्मक असर जैविक विविधतामाथि नै पर्ने पर्यावरणवादीको चेतावनी छ । अनि नेपाली किसान, मानव स्वास्थ्य र पर्यावरणलाई नै हानी गर्ने बीउ यहाँ आउन दिनु भएन भनेर अभियान चलाउन लागेको सुवेदीले बताए ।