पोलियो रोग उन्मूलन गरौँ

नेपालमा राष्ट्रिय पोलियो खोप अभियानले सार्थकता पाएको छ । पोलियो खोप अभियानको १७ वर्षपछि नेपाल पोलियोमुक्त राष्ट्र घोषणा हुँदैछ । विगत तीन वर्षयता कुनै पनि संक्रमण नभेटिएपछि आगामी फेब्रुअरी १२ देखि दक्षिणपूर्वी एसिया क्षेत्रका सम्पूर्ण देश पोलियो संक्रमणशून्य घोषित हुन लागेका हुन् । नेपाललाई पोलियो अभियानको अन्तर्राष्ट्रिय टोलीले शून्य प्रमाणीकरण गरी पोलियोमुक्त राष्ट्र घोषणा गर्दैछन् । पोलियोमुक्त राष्ट्र घोषणा भएको केही वर्षभित्रै ‘पोलियो उन्मूलन घोषणा’ हुने भएको छ । नेपालमा सन् २०१० यता पोलियोको नयाँ संक्रमण भेटिएको छैन । संसारमा अमेरिकालगायत केही विकसित राष्ट्रमा २० वर्षअघि नै पोलियो उन्मूलन भैसकेको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनले २५ वर्षअघि संसारलाई पोलियोमुक्त गराउने अभियान सुरू गरेको थियो । नेपालमा सन् १९९६ देखि राष्ट्रिय पोलियो खोप अभियान सञ्चालन गरिँदै आएकोमा नेपाल छोटो अवधिमै पोलियोमुक्त राष्ट्र घोषणा हुन लागेको हो ।
पोलियो अभियान सफल हुनुको प्रमुख कारण नेपालमा नियमित र प्रभावकारी ढंगले राष्ट्रिय खोप अभियान कार्यान्वयन हुनु नै हो । सरकारले पोलियो खोप अभियानमार्फत पोलियो थोपा खुवाउने कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएको छ । यस वर्ष पनि यही पुस ६ गतेदेखि तराई र पहाडका ६८ जिल्लामा १५औँ पोलियो खोप अभियान सुरू हुँदैछ । यस्तै, दोस्रो चरणमा चैत ८ गते र वैशाख १३ गते बाँकी सात हिमाली जिल्लामा सम्पूर्ण पाँच वर्षमुनिका बालबालिकाहरुलाई पोलियो थोपा खुवाइने कार्यक्रम छ । पोलियो थोपा जतिपटक खुुवाए पनि त्यसले स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर नगर्ने पोलियो अभियान महाशाखाले उल्लेख गरेको छ । पोलियो अभियानमार्फत देशभरका करिब ४२ लाख २६ हजार बालबालिकालाई पोलियो थोपा खुवाउने कार्यक्रम छ । नियमित खोप कार्यक्रमअन्तर्गत सबै बालबालिकाहरुलाई तीन मात्रा पोलियो थोपा खुवाइसकेको भए पनि रोग उन्मूलनका लागि सरकारले यो अभियान चलाएको हो ।
पोलियो सरूवा रोग हो । यो रोग दिसाको माध्यमबाट सजिलै सर्छ । यो रोग लागेमा सुरूमा ज्वरो आउने, टाउको, हातखुट्टा तथा जोर्नी दुख्ने, थकाइ लाग्ने र क्रमिक रुपले लुलोपना बढ्दै गएर अपाङ्ग बनाउने वा बालबालिकाको मृत्युसमेत हुनसक्छ । सन् २०१३ सम्ममा पाकिस्तान, अफगानिस्तान र नाइजेरियामा मात्र पोलियोको महामारी बाँकी रहेको छ । दक्षिणपूर्वी एसियाका एघार देशमध्ये भारतमा २०११ जनवरी १३ मा अन्तिमपल्ट भेटिएको थियो । त्यसपछि दक्षिणपूर्वी एसियामा यो रोग नभेटिएपछि विश्व स्वास्थ्य संगठनले पोलियोमुक्त क्षेत्र घोषणा गर्न लागेको हो । पोलियोमुक्त घोषणापछि केही वर्ष नियमित खोप कार्यक्रममा थोपा खुवाएर अभियान बन्द गरी पोलियो उन्मूलन राष्ट्र घोषणा गरिन्छ । नेपालले राष्ट्रिय खोप अभियान, गुणस्तरीय निगरानी, संक्रमण भेटिएका क्षेत्रमा पुनः कार्यक्रम तथा संक्रमण खोजी अभियान गरी पोलियो उन्मूलन गर्नुपर्छ । कुनै पनि बालबालिका पोलियो रोगबाट पीडित नहुनका लागि पाँच वर्षमुनिका सम्पूर्ण बालबालिकालाई अनिवार्य रुपमा पोलियो थोपा खुवाउनुपर्छ ।