दर्जन उद्योग सिलबन्दी

ललितपुर । वातावरण विभागले काठमाडौँ उपत्यकाभित्र पर्यावरण बिगार्ने गरी मापदण्डविपरीत सञ्चालन भइरहेका उद्योग, व्यवसाय तथा कलकारखानामाथि अनुगमन तथा कारबाही तीव्र पारेको छ ।
न्यूनतम मापदण्डसमेत पूरा नगरी वातावरणलाई प्रत्यक्ष हानि पु¥याउने गरी सञ्चालित उद्योगमाथि विभागले निगरानी तथा कारबाही प्रक्रिया अघि बढाएको हो । अनुगमनकै क्रममा वातावरण प्रदूषण तथा मानव स्वास्थ्यमा सोझै हानि पु¥याउने गतिविधि गरी गैरकानुनी ढङ्गले सञ्चालन भइरहेका वासिङ, डाइङ प्लान्ट तथा कपडा छपाइलगायतका काम गर्ने एक दर्जन उद्योगमा विभागले सिलबन्दी गरेको छ ।
विभागका महानिर्देशक डा युवकध्वज जिसी संयोजक रहनुभएको टोलीले अन्य सरोकारवाला सरकारी निकायसमेतको समन्वयमा विभिन्न स्थानमा अवस्थित ती उद्योगहरू बन्द गराई कारबाही प्रक्रिया अघि बढाएको हो ।
पटकपटक सचेत गराउँदासमेत मापदण्डअनुरूप उद्योग सञ्चालन या बन्द गर्न अटेर गरेपछि आक्रामक रणनीति लिनुपरेको महानिर्देशक जिसीले जानकारी दिनुभयो । “मानव स्वास्थ्यमा सोझै असर पर्ने खालका रसायन प्रयोग गरिएको, त्यसबाट निस्कने रसायनयुक्त फोहोर सिधै नदीमा मिसाइएको पाइएकाले उद्योग सिलबन्दी गरेका हौँ ।” जिसीले भन्नुभयो, “वातावरणीय सन्तुलन बिगार्ने तथा मानव स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष हानि नोक्सानी पु¥याउने गरी सञ्चालन भइरहेका अरू पनि उद्योगमाथि निगरानी बढाउँदैछौँ ।”
वातावरण संरक्षण ऐन, २०५३ तथा वातावरण संरक्षण नियमावली, २०५४ ले वातावरणमा उल्लेखनीय प्रतिकूल प्रभाव पर्ने गरी वा जनजीवन र जनस्वास्थ्यका लागि खतरा हुनसक्ने किसिमले उद्योग वा व्यवसाय सञ्चालन गर्न रोक लगाएको छ ।
कुनै पनि संस्था या व्यक्तिले ऐन तथा निर्देशिकाविपरीत काम गरेमा त्यस्तो कार्य तुरुन्त बन्द गराई कसुरको मात्रा हेरी रु ५० हजारसम्म जरिवाना गर्न सकिने व्यवस्था छ । बागमती र विष्णुमती नदी किनारमा अवैध रूपमा सञ्चालन भइरहेका यस्ता दर्जनौँ उद्योग तथा व्यवसायबाट निस्कासित विषाक्त फोहोमैला तथा रसायनका कारण जल, जमिन र हावामा प्रदूषणको मात्रा बढेको विभागले जनाएको छ ।
मुख्यसचिव लीलामणि पौडेलको अग्रसरतामा विभिन्न निकायको सहभागितामा बागमती नदी सफाइ अभियान सञ्चालन भइरहेको सन्दर्भमा यी व्यवसाय तथा उद्योगको अनुगमनले नदी सरसफाइमा समेत सघाउ पु¥याइरहेको सो अभियानमा संलग्न संस्थाले जनाएका छन् ।
विभागको सक्रियतापछि पशुपति र तिलगङ्गा क्षेत्रका उद्योग तथा व्यवसाय बन्द भएकाले बागमती सरसफाइजस्तो महत्वपूर्ण काममा समेत सघाउ पुगेको डा जिसीको दाबी छ ।