चार महिनामा एकसय चार हराए

बसन्त पराजुली
भरतपुर । पैसठ्ठी वर्षीया बिक्रमीदेवी महत्तो विगत एक वर्षदेखि परिवारको सम्पर्कमा छैनन् । पश्चिम चितवन गुञ्जानगर गाविस वडा नं. ९ निवासी बिक्रमी परिवारको सम्पर्कमा नभएको श्रीमान् शिखाराम महत्तोले बताए ।
‘एक वर्षदेखि श्रीमती घरमा छैनन्’, श्रीमतीको खोजी गरिदिन आग्रह गर्दै भरतपुरमा भेटिएका शिखारामले भने, ‘जहाँ तहीँ खोजँे कतै भेटिँदैन ।’ आफन्त तथा चिनजान भएका सबै परिवारमा आफूले खोजी गरिसकेको उनले बताए ।
शिखाराम सामान्य कृषक हुन् । परिवार धानेर बसेकी श्रीमती हराएपछि उनी धेरै चिन्तित बनेका छन् । ‘कोही कसैले खोजी दिए आभारी हुने थिएँ’, उनले चितवनपोष्टसँग भने ।
पछिल्लो समय चितवनमा मानिस हराउने क्रम बढेको छ । जुन सुकै उमेरका मानिस पनि हराउने क्रम बढेको पाइन्छ । हराएकामध्ये धेरै जसो महिला तथा बालिका छन् । प्रहरीको महिला सेलमा रहेको तथ्याङ्कअनुसार चालु आर्थिक वर्षको कार्तिक मसान्तसम्मको चार महिनामा चितवनमा १०४ जना हराएका छन् । हराएकामध्ये आधा भन्दा बढी महिला छन् । यो चार महिनामा मात्रै ६८ जना महिला हराएका छन् । यो अवधिमा हराउनेको  सख्या  १४ जना पुरुष, १७ जना बालिका र ५ जना बालक रहेको पनि प्रहरीको तथ्याङ्क छ ।
गएको आर्थिक वर्ष २०६९ ÷७० मा चितवनबाट ३१३ जना हराएकामध्ये १८७ जना महिला, १७ जना पुरुष, ६३ जना बालिका र ४६ जना बालक रहेका छन् । आर्थिक वर्ष २०६८ ÷६९ मा भने हराउनेको संख्या २११ मात्रै छ । यो वर्ष ९७ जना महिला, ३६ जना पुरुष, ४१ बालिका र ३७ जना बालक हराएको प्रहरीको तथ्याङ्क छ ।
यसरी हराउनेमा महिला र बालिका धेरै छन् । चितवनका प्रहरी नायव उपरीक्षक सञ्जय राउत चितवनमा महिला र बालिका हराउनेको संख्या चिन्ताजनक रुपमा बढेको बताउँछन् । ‘महिला र बालिका हराउने क्रम बढेको छ’, उनले भने, ‘हराउने क्रम बढी रहनुका कारण अध्ययन हुन जरुरी छ ।’
हराउनेसँगै फेला पर्नेको संख्या भने नगण्य छ । प्रहरीकै तथ्याङ्कलाई हेर्ने हो भने पनि चालु आर्थिक वर्षको चार महिनामा हराएकामध्ये ३२ जनामात्रै फेला परेका छन् । यसरी फेला पर्नेमा ४ बालिका, २४ महिला र ४ बालक रहेका छन् । आर्थिक वर्ष २०६९ ÷७० मा ७२ जना र आर्थिक वर्ष २०६८ ÷६९ मा ४८ जना हराएका  मानिसमात्रै फेला परेको तथ्याङ्क प्रहरीसँग छ ।
मानिस के कारणले हराउँछ त्यो अध्ययनको विषय हो । तर, उमेर पुगेका महिलाहरु धेरैजसो आफूखुसी विवाह गरेर जाने तर परिवारका अन्य सदस्यहरुले हराएको उजुरी दिने गरेकाले पनि हराउनेको संख्या बढी हुने गरेको पाइन्छ । कतिपय बढी उमेर भएका महिला तथा पुरुषहरु परिवारबाट टाढा रहन चाहेकाले पनि घर छाड्ने गरेको पाइन्छ ।
‘बढी उमेर भएकाहरु कतिपय घर परिवारमा सामान्य विवाद भए पनि घर छाडेर अन्यत्र गइ बस्ने गरेका पनि पाइन्छन्’ महिला अधिकारकर्मी अधिवक्ता फूलमाया रानाभाट भन्छिन्, ‘हराउने कतिपय केटीहरुलाई विभिन्न प्रलोभनमा पारेर विदेशी नाका कटाएर बेचबिखनमा गरेको पनि हुनसक्छ ।’