हिंसा हुने क्रम रोकिएन

कल्पना भट्टराई
नवलपरासी । नवलपरासीकी कुञ्जा थारु (नाम परिवर्तन)ले १९ वर्षकै कलिलो उमेरमा गाउँकै युवकसँग प्रेम विवाह गरिन् ।
दुवैको मन मिलेपछि प्रेम विवाह गरेकाले कुञ्जालाई श्रीमानले राम्रै व्यवहार गर्थे, तर घरपरिवारलाई उनी बुहारी भएर भित्रिएको स्वीकार्य थिएन । विवाहकै कारण घरमा दिनदिनै झैझगडा र कलह भइरहन्थ्यो । परिवारको यस्तो व्यवहारबाट छुटकारा दिलाउनका लागि श्रीमानले घरबाट टाढा राखे । छोरासँग आफू पनि पढ्न थालिन । केही समय उनको जीवन हा“सी खुसीमै बित्यो ।
आफूलाई माया गर्ने श्रीमान्को बिरामी भएर मृत्यु भयो । श्रीमान्को मृत्यु भएपछि एक्लिएकी उनी दुई छोरासँग माइतमै बस्न थालिन् । केही समय पछि घरका लिन आएपछि घरमै फर्किन् ।
घरमा गएपछि उनको दुःखको दिन सुरू भयो । सासूससुराले उनलाई खान लाउन नदिई गाली गलोज गर्न थाले । उनले भनिन्, ‘अलिअलि हिंसा गर्दा त सहेकी थिएँ । सहनै नसकेपछि  परिवार विरूद्ध उजुरी गरेकी हुँ । महिला सेवा केन्द्रमा भेटिएकी उनले घरपरिवारले नै दुव्र्यवहार गरेपनि आºनो जाने ठाउँ कतै नभएको बताइन् ।
त्यस्तै सदरमुकाम परासीकै सीता कोहरको (नाम परिवर्तन) समस्या पनि कुञ्जाको भन्दा फरक छैन् । भारतको माहाराजगंजमा माइत भएकी सीताको श्रीमान् वैदेशिक रोजगारका लागि ४ वर्षदेखि विदेशमा छन् । श्रीमान घर नभएपछि घरपरिवारले हिंसा गर्ने गरेको उनले बताइन् । एक छोराकी आमा रहेकी उनलाई घरकाले खान लगाउन नदिई नदिई गालीगलोज गर्ने गरेका छन् । घरकाले खान नदिएपछि टिठ मानेर कति दिन त छिमेकीले खान दिएको उनले बताइन् ।
घरकै काम गर्दा पनि घरमा बस्न नदिई घर निकाला गरिदिएपछि बिचल्ली परेको उनी बताउँछिन् । ‘छिमेकीको सहयोगले महिला सेवा केन्द्रको शरणमा आइपुगेको छु’ कोहरले भनिन्  ।
यी दुई घटना त उदाहारणमात्र हुन् । महिला हिंसाविरूद्ध १६ दिने अभियान चलिरहँदा दिनप्रतिदिन महिला हिंसासम्वन्धी घटना बढ्दै गएका छन् । महिला माथि हुने हिंसा अन्त्य गर्नका लागि वर्षौदेखि हिंसा विरूद्धका कार्यक्रम भएपनि जिल्लामा प्रभावहीन देखिएको छ । महिला सेवा केन्द्रको तथ्याङ्कले महिला हिंसाका घटना बढ्दै गएको देखाएको छ ।
तथ्यांकमा चार महिना यता ९० हिंसाका घटना दर्ता भएका छन् । साउन महिलामा मात्रै ३२ वटा महिला हिंसाको घटना दर्ता भएको छ भने कार्तिकमा १९ वटा घटना दर्ता भएको महिला सेवा केन्द्रकी प्रमुख निशा चौधरीले बताइन् ।
दर्ता भएका उजुरीमध्ये कुटपिटका ३१ ,गाली बेजेती १५, घरनिकाला १४ रहेका छन् । उनका अनुसार ९ वटा मुद्दा अदातलत गएको छ । जबरजस्ती करणीको ६ मुद्दामध्ये एक जनाले कानुनी प्रकृयाअनुसार सजाय पाइसकेको छ । हिंसा सहनु हँुदैन्, प्रतिवाद गर्नुपर्छ भन्ने सचेतना जागेकाले हिंसा उजुरी बढी परेको सेवा केन्द्रकी प्रमुख चौधरी बताउँछिन् ।
जिल्लामा महिला हिंसाको अवस्था विकराल छ, जिल्ला प्रहरी कार्यालय नवलपरासीकी महिला सेल प्रमुख उषा ढुङ्गाना भन्छिन्, ‘दैनिकजसो उजुरीका खात हुन्छन् । अन्तरजातीय विवाह, वैदेशिक रोजगार पनि महिला हिंसाका प्रमुख कारण रहेको उनले बताइन् । प्रहरी कार्यालयमा पर्ने अधिकांश उजुरी मध्ये श्रीमानले जाँड रक्सी खाएर कुटपिट गर्ने रहेको उनको भनाइ छ ।
यता महिला क्षेत्रमा काम गर्दै आएको सरकारी संस्था महिला तथा बालबालिका कार्यालय भने महिला हिंसा विरूद्धको उजुरी बढ्नुलाई महिला हिंसा रोकिएको संकेत भएको जनाएको छ । कार्यालयकी प्रमुख मिना पौडेल भन्छिन्, ‘महिला हिंसाविरूद्ध फैलिएको चेतनाका कारणले हिंसा सहन चहाँदैनन् र उजुरी गर्छन् । त्यसैले हिंसा बढेको तथ्याङ्क देखिएको हो’ उनले भनिन् ।