ADVERTISEMENT
५ माघ २०७७, सोमबार
Chitwan Post Daily | चितवन पोष्ट दैनिक
  • Login
  • गृहपृष्‍ठ
  • समाज
  • राजनीति
  • अर्थ
  • विचार
  • अन्तर्वार्ता
  • स्वास्थ्य
  • विश्व
  • साहित्य
  • कला
  • खेलकुद
  • इ-पत्रिका
Chitwan Post Daily | चितवन पोष्ट दैनिक
५ माघ २०७७, सोमबार
Chitwan Post Daily | चितवन पोष्ट दैनिक
No Result
View All Result

राजनीतिक बहसको केन्द्र बन्दै शीतल निवास

by चितवन पोष्ट
२०७० मंसिर १९, बुधबार ०३:२७ गते
in विचार
0
Chitwan Post
0
SHARES
Share on FacebookShare on Twitter

मधुसूदन दवाडी
दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचन सम्पन्न भएस“गै देशमा राजनीतिक सरगर्मी बढ्दै गएको छ । यस निर्वाचनमा जनताले कांग्रेस र एमालेलाई क्रमशः पहिलो तथा दोस्रो शक्ति र विगतको ठूलो शक्ति एमाओवादीलाई तेस्रो शक्ति बनाएका छन् । अघिल्लो संविधानसभामा देखिएका कयौँ दृश्य र प्रवृत्तिहरु यसपटक बदलिँदै छन् । मधेसको सर्वेसर्वा ठान्ने विजयकुमार गच्छदार र उपेन्द्र यादवहरुको दभ्भ, चुरीफुरी यसपटक हल्का मत्थर भएको छ भने जातीय राज्य तथा एकल पहिचानको नाममा राजनीति गर्न खोज्नेहरुको तातो रगत पनि सेलाउ“दै गएको देखिन्छ ।
हिजो ठूलो शक्ति रहँदा सहमतीय राजनीतिबाट वाक्क भएर बहुमतीय राजनीतिमा जानुपर्छ भनेर अडान राख्ने एमाओवादी आज सानो दल भएपछि फेरि सहमतीय राजनीतिको कुरा गर्दैछ । हिजो एमाओवादीको गर्जनबाट डराएका कांग्रेस, एमालेजस्ता पार्टीहरु आज हिजोको सहमतिको राजनीतिबाट वाक्क भएर आज बहुमतीय पद्धतिबाटै भए पनि जसरी हुन्छ संविधानलाई पूर्णता दिन कम्मर कस्दैछन् । हिजो ठूलो शक्ति रहँदा संविधानसभालाई खुबै माया गर्ने एमाओवादी आज जनताको फैसलाबाट नांगिएपछि संविधानसभामा जान पनि विभिन्न बखडा झिक्न थालेको छ । कांग्रेस र एमालेले बहुमतको आधारमा एमाओवादीलाई बेवास्ता गरेर संविधान जारी गरे भने संविधान निर्माणमा आफ्नो भूमिका कमजोर हुने आँकलन एमाओवादीको रहेको छ । नया“ संविधानसभामा राजनीतिक दलहरुको शक्ति–सन्तुलनमा परिवर्तन आएस“गै राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, सभामुख आदि जस्ता मुख्य पदहरुमा ठूला दलहरुको बार्गेनिङ सुरू भएको देखिन्छ ।
देश लोकतान्त्रिक गणतन्त्रमा प्रवेश गरेस“गै देशको सर्वाेच्च राष्ट्रपति पद निकै बहसमा रहन पुग्यो । एकातिर दलहरुमा आलंकारिक राष्ट्रपति वा कार्यकारी राष्ट्रपति भन्ने बहस आजसम्म कायमै छ, राजनीतिक दलहरु आजसम्म यस विषयमा विभाजित नै छन् भने अर्काेतर्फ राष्ट्रपति पदका आकांक्षीहरु पनि बढ्दै गएका छन् । हिजो राजनीतिक दलका प्रमुख हस्तीहरु स्वर्गीय गिरिजाप्रसाद कोइराला, प्रचण्ड र माधवकुमार नेपालसम्मले राष्ट्रपति बन्ने चाहना राखेका थिए । तर, ठूलो दलका ठूला नेताहरु यो पदमा पुगे भने शक्तिको दुरूपयोग गर्न सक्छन् भन्ने डर सबैलाई थियो । यसकै कारण एमाओवादीले गिरिजालाई राष्ट्रपतिका रुपमा स्वीकार गर्न सकेनन् भने कांग्रेसले पनि प्रचण्डलाई स्वीकार गर्न सकेनन् । त्यस्तै, माधवकुमार नेपालले पनि संविधानसभामा आफ्नो समर्थन जुटाउन सकेनन् । विगतको १० वर्षे लामो विद्रोहकालदेखि गणतन्त्र नेपालको प्रथम राष्ट्रपति भनेर प्रचार गरिएका प्रचण्डको राष्ट्रपति बन्ने सपना सहर र गाउ“गाउ“का भित्तामा मात्र सीमित भयो । अघिल्लो संविधानसभामा सबैभन्दा ठूलो दलका रुपमा स्थापित हुँदा त प्रचण्ड राष्ट्रपति बन्न सकेनन् भने अहिलेको अवस्थामा त्यो सम्भावना झनै कमजोर बन्न पुगेको छ । एमाओवादीहरु आजसम्म पनि कार्यकारी राष्ट्रपतिको पक्षमा छन् ।
शीर्षस्थ नेताहरुको चर्चा हु“दै गर्दा नेपाली कांग्रेसको समर्थनमा अहिलेका राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवले बाजी मारेका हुन् । यदाकदा सामान्य विवादभन्दा बाहेक अहिलेको राष्ट्रपतिको भूमिका निकै प्रभावकारी र सन्तुलित रहेको पाइन्छ । राष्ट्रपतिले संयमता अपनाएकोले नै संक्रमणकालीन अवस्थामा देशमा हुने धेरैवटा सम्भावित ठूला दुर्घटनाहरु टर्न पुगे । उनी विगतमा कांग्रेसको कार्यकर्ता रहे पनि उनको भूमिका कहिल्यै कुनै दलीय स्वार्थबाट प्रभावित बनेन । जब राजनीतिमा असहमतिहरु बढ्दै जान्थ्यो, तब राष्ट्रपतिले दलका शीर्षस्थ नेताहरुलाई शीतल निवासमा बोलाएर वा व्यक्तिगत रुपमा भेटेर सहमति निर्माण गर्ने कसरत गर्दथे । तत्कालीन अवस्थामा एमाओवादी नेतृत्वले बनाएका कयौँ मानवअधिकारविरोधी अध्यादेशहरु राष्ट्रपतिले पारित हुन दिएनन् । कांग्रेसको समर्थक व्यक्ति राष्ट्रपतिका रुपमा रहँदा शासन व्यवस्थामा सन्तुलन गर्न सहयोग पुग्यो । उनको उपस्थितिमा सरकारले स्वेच्छाचारी कार्य गर्न पाएन । राष्ट्रपतिको कदम चित्त नबुझेको भन्दै कुनै बेला सडक आन्दोलन गर्न थालेको एमाओवादीको कदम पनि जनताको समर्थनबिना तुहिन पुग्यो । दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचन भएपछि पनि नेपालको राजनीतिक रंगमञ्चमा राष्ट्रपतिको विषयले प्राथमिकता पाइरहेको देखिन्छ । पुरानै राष्ट्रपतिलाई निरन्तरता दिने वा नया“ नियुक्त गर्ने भन्ने विषय अहिले राजनीतिक दलहरुका बीचमा बहसको मुख्य मुद्दा बनेको छ ।
दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचनपछि कांग्रेस देशको सबैभन्दा ठूलो दलको रुपमा स्थापित भएको छ, जसले गर्दा सरकार उसको नेतृत्वमा हुनुपर्नेमा सबैको एकमत छ । कांग्रेसस“ग स्पष्ट बहुमत नभएकोले उसले कुनै न कुनै दलको साथ वा समर्थन लिनुपर्ने हुन्छ । फेरि जनताले एमालेलाई दोस्रो दलका रुपमा स्थापित गरे पनि उसको शक्ति र शान नेपाली कांग्रेसस“ग बराबर नै देखिन्छ । त्यसैले, कांग्रेसले एमालेलाई बेवास्ता गरेर अगाडि बढ्न सक्दैन । अर्काेतर्फ, संविधानसभामा तेस्रो दलका रुपमा स्थापित भएको एमाओवादी पनि शान्ति प्रक्रियाको एउटा पक्ष भएकाले पनि उसलाई अब बन्ने सरकारले कुनै न कुनै रुपले समेट्नु पर्ने हुन्छ । यस्तो अवस्थामा एमाले राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, सभामुख, प्रधानमन्त्रीजस्ता संवैधानिक पदमा सबै दलको सहभागिता तथा शक्ति–सन्तुलन हुनेगरी मिलाएर जानुपर्दछ भन्ने सोचमा देखिन्छ ।
एमाले पार्टीको आधिकारिक धारणा नआए पनि उसका अधिकांश नेताहरु राष्ट्रपति तथा उपराष्ट्रपति पदमा नया“ व्यक्तिहरु चयन गर्ने पक्षमा छन्, जसलाई एमाओवादीले पनि स्वीकार गरेको छ । कांग्रेस भने पुरानै राष्ट्रपतिलाई निरन्तरता दिने पक्षमा छ । यसबारेमा नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ मा खासै स्पष्ट व्याख्या गरिएको छैन । अन्तरिम संविधानको धारा ३६ को उपधारा ३ को ‘ग’ मा राष्ट्रपतिको पदावधि संविधानसभाबाट जारी हुने संविधान प्रारम्भ नभएसम्मका लागि हुनेछ भनेर व्याख्या गरिएको छ । नेपाली कांग्रेसका केही नेताहरुले संविधानको यही धाराको व्याख्या गर्दै अहिलेको राष्ट्रपतिलाई नया“ संविधान नबनेसम्मका लागि निरन्तरता दिने पक्षमा छन् । उनीहरुको तर्कमा खासै बढी सान्दर्भिकता भने केही देखिँदैन ।
पुरानो संविधानसभा विघटन भएर नया“ संविधानसभाको निर्वाचन भएको अवस्थामा राष्ट्रपतिको पदावधि के हुने भन्ने विषयमा अन्तरिम संविधान मौन छ । त्यस समयका संविधान निर्माताहरुले संविधानसभाको निर्वाचन फेरि गर्नुपर्ने अवस्था आउन सक्ला भन्ने अनुमानसम्म गरेका थिएनन् । त्यसैले, त्यस्ता विकल्पहरुलाई अन्तरिम संविधानले समेट्न सकेन । राजनीतिक दलहरुले दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचनअघिसम्म कयौँ पटक अन्तरिम संविधान संशोधन गरे पनि राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको विषयलाई भने सच्याउने अवसर पाएनन्, त्यसैले अहिले शीतल निवास विवादमा तानिएको छ । सामान्य अर्थमा बुझ्दा पुरानो संविधानसभा संविधान बनाउन नसकी विघटन भएकाले अब पुरानो राष्ट्रपति फेरि अर्काे कार्यकालसम्म शीतल निवासमा बसिरहने हैसियत देखिँदैन । उनले नया“ व्यक्तिका लागि बाटो खुला गरिदिनुपर्छ । दलहरुबीचको शक्तिको बाँडफाँडमा यस्ता पदहरु पनि स्वाभाविक रुपमा भागबन्डामा पर्ने गर्दछन् । अहिलेको नवगठित संविधानसभा सार्वभौम भएकाले पनि यसले पुरानै राष्ट्रपतिलाई निरन्तरता दिने वा नया“ निर्वाचन गर्ने निर्णय गर्न सक्छ । अन्तरिम संविधानमा नया“ संविधान जारी नभएसम्म भनेकाले पनि त्यो विषय पुरानो संविधानसभाको विघटनस“गै अन्त्य भएको छ । अबको नया“ संविधानसभामा जो नया“ राष्ट्रपति आउ“छ, ऊ संविधान जारी नभएसम्म रहन्छ । यो विषयलाई राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिले पनि बुझेर नया“ व्यक्ति निर्वाचित हुने बाटो खुला गर्नुपर्दछ ।
अहिलेको अवस्थामा राष्ट्रपति जति सर्वमान्य र कम आलोचित छन्, त्यत्तिको सन्तुलित उपराष्ट्रपति देखिँदैनन् । उपराष्ट्रपति परमानन्द झा नियुक्ति र शपथदेखि नै विवादमा तानिएका थिए । चाहे हिजो सर्वोच्च अदालतमा न्यायाधीश हुँदा भ्रष्टाचार गरेकाले होस् वा हिन्दी भाषामा उपराष्ट्रपतिको शपथ लिँदा होस्, उनको कार्यशैली निकै नीच प्रकारको देखिन्छ । देशको स्वार्थभन्दा पनि बढी क्षेत्रीयता र जातीयताको संकीर्ण घेरामा रहेकाले पनि उनको कार्यकाललाई कुनै हालतमा निरन्तरता दिनुहु“दैन । जसरी मधेसमा जन्मिएर राष्ट्रपतिले राष्ट्रिय एकता, पहिचानको पक्षमा आफ्नो व्यवहारलाई प्रदर्शन गरेका छन्, त्यस प्रकारको विशिष्ट गुण उपराष्ट्रपतिमा देखिएन । त्यसैले, हरेक विषय समय–क्रमअनुसार बदलिँदै जान्छन् । सधैँ एकै व्यक्ति सधैँ एउटै पदमा रहिरहन कानुनी रुपमा मिले पनि व्यवहारमा त्यति सुहाउ“दो हु“दैन । जसरी देशमा नया“ संविधानसभाको गठनस“गै जनताले नया“ म्यान्डेट दिएका छन्, त्यसैगरी राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको पदमा पनि नया“ व्यक्तिलाई निर्वाचित गर्नुपर्दछ । यदि उनीहरुलाई नै निरन्तरता दिने हो भने पनि संविधानसभाले मतदानबाट अनुमोदन गर्ने अधिकार प्राप्त गर्नुपर्दछ ।
देशका लाखौँ जनताले अमूल्य मत दिएर गठन गरेको नया“ संविधानसभाको गठन हुने भएपछि हिजोको जस्तै राजनीतिक सहमति र कोठे बैठकका नाममा अब संविधानसभाको भूमिकालाई खुम्च्याउनु हु“दैन । जे निर्णय हुन्छ र जे छलफल हुन्छ, त्यो संविधानसभा भित्रै हुनुपर्दछ । कुनै एक दल वा व्यक्तिको स्वार्थलाई भन्दा पनि सार्वभौम संविधानसभाको निर्णयलाई सबैले स्वीकार गर्नुपर्दछ । शीतल निवासमा नया“ व्यक्ति नियुक्त गर्ने वा नगर्ने विषयको छिनोफानो नेताहरुको छलफलबाट भन्दा पनि संविधानसभाबाटै हुनुपर्दछ ।

Related Posts

योगमा सूर्य नमस्कार आसनको महत्त्व

योगमा सूर्य नमस्कार आसनको महत्त्व

सामाजिक अभियानमा बखानसिंह गुरूङले पुर्‍याएको योगदान

सामाजिक अभियानमा बखानसिंह गुरूङले पुर्‍याएको योगदान

व्यक्तिवादी इगोमा टुक्रिएको जन मन

व्यक्तिवादी इगोमा टुक्रिएको जन मन

Discussion about this post

अन‌ि यो पनि

‘जनकपुर–जयनगर रेल्वे’ माघ अन्तिमदेखि सञ्चालनमा आउँदै
अर्थ

‘जनकपुर–जयनगर रेल्वे’ माघ अन्तिमदेखि सञ्चालनमा आउँदै

धनुषा । ‘जनकपुर–जयनगर रेल्वे’ यही माघको अन्तिम सातादेखि सञ्चालनमा आउँदैछ । नेपाल रेल्वे कम्पनीका महाप्रबन्धक गुरु भट्टराईले रेल्वे सञ्चालनका लागि...

Read more
कृषि विश्वविद्यालयमा रजिष्ट्रार, सेवा आयोगका अध्यक्ष र डिन नियुक्त

राजनीतिक भागबण्डाले कृषि तथा वन विज्ञान विश्वविद्यालय अस्तव्यस्त

दुर्घटनामा तीन जनाको मृत्यु

एम्बुलेन्स र अटो ठोकिँदा दुईको निधन

Chitwan Post

परिवारको आशा नै अस्पतालको शय्यामा ढलेपछि…

अवैध चिरान काठ नियन्त्रणमा

अवैधरूपमा काठ ओसारपसारमा संलग्न सातजना पक्राउ

साइट नेभिगेशन

  • अन्तर्वार्ता
  • अर्थ
  • कला
  • खेलकुद
  • पाठक पत्र
  • प्रमुख समाचार
  • प्रविधि
  • राजनीति
  • वाग्मती
  • विचार
  • विश्व
  • शिक्षा
  • समाचार
  • समाज
  • सम्पादकीय
  • साहित्य
  • स्वास्थ्य

सम्पर्क

चितवन पोष्ट प्रकाशन प्रा. लि.
भरतपुर-१०, विद्युतरोड, हाकिमचोक
फोन : ०५६-५९५६२१ , ०५६-५९५६२४

विज्ञापनको लागि सम्पर्कः
९८६४२८०३१३, ९८६४२८०३१४, ९८५५०५१०९२
इमेल : chitwanpost@gmail.com

शाखा कार्यालयहरु

सौराहाचोक,टाँडी, फोनः ९८५५०८०२९१ (होमनाथ सापकोटा)
पर्सा: ९८४५१६०२९५ (प्रमिला अर्याल)
चनौली : ९८६५००५५९७ (रामशरण गैरे)
कावासोतीः ९८४३४०२६४४ (विन्दु न्यौपाने)
धादिङबेसीः ०१०–५२०६६५
दमौलीः ०६५–५६०८३९
डुम्रेः ०६५–६९०८०६
त्रिशूलीः ०१०–५६०५४७,९८५१०१४३९१

  • हाम्रो बारेमा
  • सम्पर्क
  • बिज्ञापन

© २०२० चितवन पोष्ट - दैनिक समाचार पत्र | सर्वाधिकार सुरक्षित । वेब तथा होस्टिङ सेवा: नमस्टेक

No Result
View All Result
  • गृहपृष्‍ठ
  • समाज
  • राजनीति
  • अर्थ
  • विचार
  • अन्तर्वार्ता
  • स्वास्थ्य
  • विश्व
  • साहित्य
  • कला
  • खेलकुद
  • इ-पत्रिका

© २०२० चितवन पोष्ट - दैनिक समाचार पत्र | सर्वाधिकार सुरक्षित । वेब तथा होस्टिङ सेवा: नमस्टेक

Welcome Back!

Sign In with Facebook
OR

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms below to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In