भरतपुर । रासायनिक मल विषादी प्रयोग भएको खाद्यान्नले क्यान्सर हुने सम्भावना निकै बढाउने विज्ञहरुले बताएका छन् । प्राङ्गारिक बालीले भन्दा रासायनिक मल विषादी प्रयोग भएको खाद्यान्न र तरकारीका कारण क्यान्सर हुने सम्भावना छ गुणा बढी हुने भरतपुर क्यान्सर अस्पतालको अनुसन्धान विभागका जनस्वास्थ्य अधिकारी भोला सिवाकोटीले बताए ।
विषादी प्रयोग गर्दा सुरक्षा विधि नअपनाउनाले समस्या बढेको सिवाकोटीले बताए । ‘कुन विषादी कहिले कसरी प्रयोग गर्ने भन्ने सबै नीति निर्देशिकाहरु छन् । त्यो कसैले पालना गर्दैन समस्या त्यहाँबाट आएको हो’ सिवाकोटीले भने । जथाभावी प्रयोगले समस्या निम्त्याएको उनले बताए । नियन्त्रित प्रयोगलाई भने अन्यथा लिन नहुने उनको भनाइ छ ।
‘रासायनिक मल विषादीलाई निर्मुल नै गर्न सकिँदैन होला । तर जे जसरी प्रयोग गर्नु पर्ने हो त्यो विधि प्रक्रिया पूरा गरे पनि समस्या आउँदैन’ सिवाकोटीले भने । उनले विषादीको जथाभावी प्रयोगले गर्भावस्थामा शिशुको विकास रोकिने, ब्रेन, ब्रस्ट र पेटको क्यान्सर हुने समस्या आएको बताए । विभिन्न प्रकारका क्यान्सरमध्ये आधा रासायनिक विषादीका कारण हुने उनले बताए ।
चितवनका विभिन्न पाँच गाविसमा अध्ययन गर्दा गर्भवतीसमेतले विषादी छर्ने गरेको पाइएको अनुसन्धानकर्ता सुदीप आले बताउँछन् । साबिकका गाविसहरु मंगलपुर, जगतपुर, शुक्रनगर, चैनपुर र भण्डाराका २४२ गर्भवतीमा अध्ययन गर्दा त्यस्तो फेला परेको उनले बताए ।
विषादीको सबैभन्दा बढी प्रयोग कृषिमा नै छ । नेपाल जनस्वास्थ्य प्रतिष्ठानमा आबद्ध दीपक ज्ञवालीका अनुसार कूल विषादीको ९० प्रतिशत उपयोग कृषिमा नै हुन्छ । बिरूवाले १० देखि १५ प्रतिशत विषादीमात्रै लिने भएकाले बाँकी विषादी वातावरणमा फैलने उनले बताए । जसले गर्दा समस्या बढेको उनको भनाइ छ ।
प्रतिबन्धित विषादीसमेत बिक्री हुने समस्या रहेको अनुसन्धानकर्ताहरु बताउँछन् । चितवनका पाँच गाविसमा रहेका २५ विषादी बेच्ने पसलको अनुगमन गर्दा त्यस्तो समस्या फेला परेको हो ।
‘हुन त यो दुई वर्षअघिको अनुसन्धान हो । पसलमा ७० प्रतिशत विषादी बिना दर्ताका थिए’ अनुसन्धानकर्ता रामपुरको कृषि विश्वविद्यालयका उपप्रध्यापक सुन्दर तिवारीले भने ।
किसानले प्रतिबन्ध लगाएका विषादी पनि माग्ने र किसानले जे माग्यो पसलेले त्यही बेच्ने गरेको उनले बताए । विषादी र पशुको औषधिसमेत एकै ठाउँमा राखेर बेच्ने गरेको उनले बताए । एक तिहाई पसलेलाई बिक्री बन्द गरिएका विषादीका बारेमा जानकारी नै नभएको उनले बताए । यस्ता कुराले जनस्वास्थ्य र वातावरणमा गम्भीर समस्या ल्याएको उनले बताए ।
कृषि विभागका महानिर्देशक युवकध्वज जिसी रासायनिक विषादी नियन्त्रणका लागि जनचेतनासँगै विकल्प पनि आवश्यक रहेको बताउँछन् । ‘प्रयोग नगर भनेर मात्रै भएन, यो प्रयोग गर भनेर दिन पनि सक्नु प¥यो । विकल्प नभएपछि मान्छेले त प्रयोग गर्न छाड्दैन नि’ महानिर्देशक जिसीले भने । उनले रासायनिक विषादीलाई निमिट्यान्नै पार्न पनि नसकिने बताए ।
‘निमिट्यान्न पार्ने होइन रासायनिक विषादी कम प्रयोग गर्ने प्राङ्गारिक मल विषादीको प्रयोग बढाउनुपर्छ । सरकारले प्राङ्गारिक मल विषादीलाई प्रबद्र्धन गर्ने योजना बनाएको छ । यही वर्षको बजेट भाषणमा यो विषय सम्बोधन हुन्छ’ जिसीले भने ।
Discussion about this post