धादिङ राजमार्गका होटलमा दैनिक १६ हजार यात्रु

केशव अधिकारी
धार्के (धादिङ) । पृथ्वीराजमार्ग हुँदै यात्रा गर्नेक्रममा धादिङको धार्केखण्डमा पक्कै पनि तपाई रोकिनुभएको छ । आफूलाई खान मन लागेपनि नलागेपनि तपाई चढेको बस धार्केको कुनै होटलमा पुगेर रोकिएको हुनुपर्छ ।
देशको मुख्य प्रशासनिक केन्द्र राजधानी भित्रिने र त्यहाँबाट बाहिरिने मुख्य नाका धादिङ नै हो । यस जिल्लामा पर्ने ८६ किलोमिटर मुख्य राजमार्गमा भएपनि ४० किलोमिटरभित्र खोलिएका ३२ वटा यात्रु होटलमा तपाईहरुजस्तै दैनिक १६ हजार यात्रुले खाना, खाजा खाने गरेको पाइएको छ ।
खाद्य अधिकारको क्षेत्रमा कार्यरत फियान नेपाल र खाद्य अधिकार जिल्ला सञ्जाल धादिङले गरेको प्रारम्भिक चरणको अध्ययनअनुसार मा ५७८ वटा दिवा तथा रात्रिबस र ३५८ वटा माइक्रो बसका १५ हजार ६२५ जना यात्रुले धादिङ जिल्लाको राजमार्ग खण्डमा दैनिक खाना तथा खाजा खाने गरेको तथ्याङ्क आएको हो ।
धादिङको राजमार्गको होटलमा खाना, खाजा खाने यात्रुहरुले वार्षिक रुपमा ९२ करोड १९ लाख ८६ हजार २५० रुपयाँ बराबर खर्चने गरेको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ । धार्केका होटलमा खानेकुरा खानका लागि पुग्ने यात्रुले सरदर १५० का दरले मात्र खर्च गरे पनि २३ लाख २३ हजार ७५० रुपैयाँ खर्च हुने गरेको फियान नेपालका धादिङ जिल्ला कार्यक्रम संयोजक राजेन्द्र बस्नेत बताउनुहुन्छ ।
यात्रुहरुले दसैँतिहार पर्ने महिनाबाहेकको ११ महिनामा ७६ करोड ९१ लाख ६१ हजार २५० रुपैयाँको होटलमा र रु. एक करोड १५ लाखको हाराहारीमा होटल आसपासका खुद्रा तथा फलफूल पसलमा खर्च गर्ने गरिएको अध्ययन प्रतिवेदनले देखाएको बस्नेतले बताउनुभयो ।
दसँैतिहार एक महिनामा यात्रुको चाप बढ्ने भएकाले रु.१३ करोड ९३ लाख २५ हजार होटलमा र २० लाख भन्दा बढी होटल आसपासका खुद्रा तथा फलफूल पसलमा खर्च हुने गरेको संस्थाको अध्ययन प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । निजी क्षेत्रको प्रयासमा दैनिक लाखौं रुपैयाँको आम्दानी हुने धादिङको राजमार्गछेउका होटल तथा अन्य पसलमा सरकारी क्षेत्रको ध्यान नपुग्दा यात्रुहरु ठगिनेक्रम बढ्दै गएको बस्नेत बताउनुहुन्छ ।
देशका विभिन्न गाउँबस्तीबाट प्रशासनिक काम, रोजगारीको खोजी, अध्ययन अध्यापन र व्यापारिक कामका लागि राजधानी भित्रिने र यहाँबाट बाहिरिने यात्रुहरुलाई लक्षित गरी खोलिएका राजमार्गको होटलहरुको व्यवहारका कारण आलोचना हुनेक्रम बढ्दै गएको छ ।
होटल मजदुर तथा मालिकसँग दोहोरो बोल्न नपाउने, जबरजस्ती बासी खाना खुवाउने, महँगो मूल्य असुली गर्ने, भान्छा कोठा फोहोर, शौचालय यात्रुमैत्री नभएको र जबरजस्त खानेचीज बेचेको यात्रुको गुनासो आएपछि फियान नेपाल र खाद्य अधिकार जिल्ला सञ्जाल धादिङले ३ वर्षअघिबाट सञ्चारकर्मी र अन्य सरोकारवाला निकायका प्रतिनिधिहरुसहितको टोलीले राजमार्गका होटलमा नागरिक अनुगमन गर्दै आइरहेको खाद्यअधिकार जिल्ला सञ्जाल धादिङका संयोजक गोकर्ण रुपाखेती बताउनुहुन्छ ।
नागरिक अनुगमनलाई निरन्तरता दिन थालेपछि राजमार्गका होटलमा क्रमिक रुपमा सुधार देखिन थालेको फियान नेपालले जनाएको छ । अनुगमनका क्रममा नौबीसेको एक होटलको स्टोरमा कुकुर मरेको अवस्था भेटिनुका साथै खसी भनेर बाख्री काटेर मासु खुवाउने गरेको समेत भेटिएको फियान नेपालका कार्यक्रम संयोजक बस्नेतले बताउनुभयो ।
अनुगमन गर्ने संस्थाहरुले जिल्ला तहमा सरोकारावालाबीच अनुगमनमा भेटिएका तथ्य तस्बिर र यात्रुको गुनासो तथा सञ्चारमाध्यममा ल्याएपछि सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी तथा वाणिज्य विभागका अनुगमन अधिकृतको टोली, फियान नेपाल, खाद्यअधिकार जिल्ला सञ्जाल धादिङ र खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण कार्यालयले लगातार गरेको अनुगमनले राजमार्गका होटल बिस्तारै यात्रुमैत्री बन्दै गएको खाद्यअधिकार जिल्ला सञ्जाल धादिङका संयोजक रुपाखेतीले बताउनुभयो ।
रुपाखेतीका अनुसार सुरूमा राजमार्ग होटल अनुगमन अभियानका रुपमा सञ्चालन गर्दा आक्रोशित हुने होटल सञ्चालक तथा मजदुरहरु अहिले नियमित रुपममा अनुगमनको माग गर्न थालेका छन् । अनुगमन अभियान सञ्चालन गर्दा ५० को हाराहारीमा रहेका धार्के क्षेत्रका होटलहरु अहिले ३२ वटामा सीमित हुन पुगेका छन् ।
सञ्चालनमा रहेका होटलहरुमध्ये पाँचवटा होटलको पूर्णरुपमा सुधार गर्नुपर्ने फियान नेपालको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । यात्रुहरु पनि अनुगमनले होटल व्यवस्थापनमा सुधार ल्याएपनि मूल्य नियन्त्रण गर्न भने अझै नसकेको यात्रुहरुको गुनासो छ ।