आमा बन्न बाध्य जबरजस्तीमा परेका किशोरीहरु

बसन्त पराजुली
भरतपुर । तेह्र वर्षीया किशोरीले जन्माएको शिशु अहिले एसओएस बालग्राम भरतपुरको संरक्षणमा छ । कठारकी ती किशोरीले असार २६ गते भरतपुर अस्पतालमा शिशुलाई जन्म दिएकी हुन् ।
‘गएको वर्ष दसँैको दिन छिमेकीको घरमा टिभी हेर्न जाँदा बलात्कारमा परिछन्’, ती किशोरीलाई अहिले संरक्षण दिँदै आएको संस्था आदर्श गृहकी अध्यक्ष मीना खरेलले भन्नुभयो, ‘बालकै हँुदा गर्भ रह्यो, अनि बालिकाले कसरी शिशुको संरक्षण गर्न सक्लिन् भनेर बालग्रामलाई संरक्षणका लागि जिम्मा दिइएको हो ।’
किशोरीलाई जबरजस्ती करणी गरेको अभियोगमा अहिले कठारकै चन्द्रबहादुर क्षेत्री अनुुसन्धानका क्रममा प्रहरी हिरासतमा छन् । शिशुकी आमा किशोरीले पनि क्षेत्रीले नै जबरजस्ती करणी गरेको प्रहरीमा बयान दिएकी छिन् ।
यस्तै गत वर्ष साउन १० मा पदमपुरकी १३ वर्षीया किशोरीले पनि छोरो जन्माइन् । उनको पनि घटना उस्तै छ । ती किशोरीलाई जबरजस्ती करणी गरेको अभियोग लागेका पदमपुरकै रामराज खनाल अहिले चितवन जिल्ला अदालतको फैसलाअनुसार ११ वर्ष तीन महिना जेल सजाय भोग्दै छन् ।
पछिल्लो समय चितवनमा साना बालिका तथा किशोरीहरु असुरक्षित हुदैँ छन् भन्ने उदाहरणका पात्रमात्रै हुन् यी दुई किशोरी । अझै यसरी जबरजस्ती करणीमा पर्ने यस्ता किशोरीहरुमा गर्भ रहँदा त्यसले उनीहरुको शारीरिक तथा मानसिक वृद्धिमा पार्ने असरको कतै ब्याख्या विश्लेषण भएको पाइँदैन । महिला अधिकारकर्मी समेत रहेकी अध्यक्ष खरेल आफँै बालिका आमा हुँदा त्यसले पार्ने असरका बारेमा विश्लेषण हुन जरुरी रहेको बताउनुहुन्छ ।
‘बाह्र तेह्र वर्ष आफैँमा शारीरिक तथा मानसिक वृद्धि हुने समय हो यो बेला आमा बन्ने बेला होइन’, खरेलले भन्नुभयो । भरतपुर अस्पताल प्रसूति विभाग प्रमुख डा. सुनिलमणि पोख्रेलले सानै उमेरमा आमा बने उसको शारीरिक तथा मानसिक वृद्धि रोकिने बताउनुहुन्छ ।
‘आमा बन्नका लागि परिपक्क उमेर बीस वर्ष नाँघेको हुनुपर्छ’, डाक्टर पोख्रेलले भन्नुभयो, ‘अनिच्छा र जबरजस्ती करणीमा परेका बालिकाहरु सानै उमेरमा आमा बनिरहेका छन् । यसले उनीहरुको मानसिक, शारीरिक वृद्धि रोकिन्छ ।’ यसरी सानै उमेरमा आमा बन्न बाध्य हुने किशोरीहरुको शिशु जन्माउँदा बढी रक्तश्राप हुने, बढी पीडा हुने र आफ्ना शिशुलाई हुर्काउन बढाउनसमेत नसक्ने उहाँको अनुभव छ ।
अहिले भरतपुर अस्पतालमा दैनिक चालीस जनाका हाराहारीमा सुत्केरी हुने गर्छन् । जसमध्ये टिन एज (१३ वर्षदेखि १९ वर्षसम्म) का पाँच÷छजना रहने गरेका छन् । डा. पोख्रेलले चितवनमा महिनामा एकजना जसो जबरजस्ती करणीबाट किशोरीहरु आमा बनिरहेको पनि जनाउनुभयो ।
अनौपचारिक क्षेत्र सेवाकेन्द्र ‘इन्सेक’ले प्रकाशन गर्न लागेको वर्ष पुस्तक २०१५ का लागि तयार पारिएको प्रतिवेदनमा विगत एक वर्षयता चितवनमा १८ जना किशोरी तथा बालिका जबरजस्ती करणीमा परेको उल्लेख छ । यो तथ्य जिल्ला प्रहरी कार्यालय चितवनलाई आधार बनाएर तयार गरिएको हो ।
इन्सेकको वर्ष पुस्तककी चितवन प्रतिनिधि सावित्री सापकोटा चितवनमा जबरजस्ती करणीमा पर्नेको संख्या अझै बढी हुने तर्क गर्नुहुन्छ । केही घटनाहरु पैसाको मोलमोलाई गरेर वा डर त्रासका कारण प्रहरीमै नआउने गरेकाले तथ्याङ्क अपूरो रहेको उहाँको दावी छ ।
महिला हिंसा नियन्त्रणका क्षेत्रमा लामो समयदेखि वकालत गर्दै आउनुभएकी अधिवक्ता फूलमाया रानाभाट भन्नुहुन्छ, ‘किशोर अवस्थामै कुमारी आमा हुँदा उसमा पर्ने असर त छँदैछ, पछि ती बालबच्चाको जन्म दर्ता तथा नागरिकता बनाउनसमेत कानुनी प्रकृया पु¥याउन  कठीन  छ ।’