एउटै खोलामाथि नौवटा पुल

दिपेन्द्र अधिकारी
भरतपुर । रिग्दीखोला चितवनको पहाडी गाविस काउले, दाहाखानी र चण्डिभञ्ज्याङको सिमानाबाट बग्छ । नारायणगढ–मुग्लिन सडकखण्डको मुग्लिन नपुग्दै केहीवर यो खोला त्रिशूली नदीमा मिसिन्छ । वर्षायाममा नदीकै रुपमा यो खोला उर्लने गर्छ । पहाडका तीन गाविसलाई छोएर बग्ने ठूलो खोला भएकाले यस खोला भएर वारपार गर्न स्थानीयलाई निकै गाह्रो हुने गरेको छ ।
यस खोलाको बारेमा एउटा रोचक तथ्य छ । जुन तथ्य हो, यो खोलामाथि हालसम्म सातवटा झोलुङ्गे पुल बनिसकेका छन् । जिल्ला प्राविधिक कार्यालय चितवनका सव–इन्जिनियर विष्णु काफ्लेका अनुसार थप दुईवटा पुल बन्ने तयारीमा छन् । यसरी हेर्दा एउटै खोलामाथि नौवटा पुल बन्ने देखिन्छ ।
कहीँ एउटै गाविसका दुई गाउँ जोड्न पुल हालिएको छ भने कहीँ दाहाखानी र चण्डिभञ्ज्याङ जोड्न पुल हालिएको छ । काउलेको शिरबाट यो खोला तल झरेको छ । यस खोलाबाट ०.५९ मेगावाट क्षमताको विद्युत् निकाल्न सकिने अनुमान गरिएको छ । चितवन जिल्लामा हालसम्म ४४ वटा झोलुङ्गे पुल निर्माण भइसकेको काफ्लले जानकारी दिए । तीमध्ये अधिकांश पहाडी गाविसमै रहेका छन् । केही भने समथर क्षेत्रमा रहेका छन् ।
स्थानीयको मागअनुसार झोलुङ्गे पुल हालिएको र पछिल्ला समयमा पनि रिग्दीखोलामा थप पुल निर्माणका लागि माग भएको कार्यालयले जनाएको छ । यस खोलामा माछा मारेर कतिपयले आफ्नो जीविकोपार्जन पनि गर्दै आएका छन् । गाउँमा सिंचाइको सुविधा पनि मिलेको छ ।
त्यस्तै जिल्लाको पहाडी गाविस लोथरमा पनि पाँचवटा झोलुङ्गे पुल निर्माण भएको छ । पहाडमा पुल बनेपछि वर्षायामको समयमा वारपार गर्न सजिलो भएको लोथर कालीटारकी कोपिला चेपाङले बताइन् ।
त्यस्तै झोलुङ्गे पुल हेरालुहरुको तलब बढेको छ  । अघिल्लो वर्षसम्म वार्षिक रु.तीन हजार तलब खाँदै आएका हेरालुहरुको यस वर्ष भने तलब बढेर रु.छ हजार पुगेको छ । पुलको रेखदेख गरेबापत पाउने तलबबाट छोराछोरी पढाउन सजिलो भएको पुल हेरालु कोपिला चेपाङले बताइन् ।
चितवनमा ४४ जना पुल हेरालु रहेका छन् । जसमा आठजना महिला छन् । हेरालुहरुको काम मुख्यतः पुलको मुखमा जम्मा हुने ढुंगामाटो पन्छाउने, झारपात उखाल्ने, लठ्ठा ख्याल गर्ने, नटहरु कस्ने रहेको जिविस चितवनमा झोलुङ्गे पुल कार्यक्रम हेर्दै आएका प्राविधिक कार्यालय सव–इन्जिनियर विष्णु काफ्लेले बताए । पुल हेरालुको रुपमा काम गर्नेहरुलाई आर्थिक राहत मिल्ने गरेको उनले बताए ।