बजेटमा पर्यटनको योगदान

आर्थिक वर्ष ०७१÷०७२ को लागि आइतबार करिव सवा ६ अर्बको बजेट सार्वजनिक गरिएको छ । अर्थमन्त्री डा. रामशरण महतले संसदमा प्रस्तुत गरेको कूल बजेटको १४ प्रतिशत हिस्सा पर्यटन उद्योगले नै योगदान गरेको पाइएको छ । मुलुकको अर्थतन्त्रको मेरूदण्ड मानिने पर्यटन उद्योगले आर्थिक वर्ष ०७०÷७१ भित्र ४५ अर्ब ४६ करोड रुपैयाँ बराबर विदेशी मुद्रा आर्जन गर्ने देखिएको छ । अर्थमन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको आर्थिक सर्वेक्षणअनुसार चालु आर्थिक वर्षको साउनदेखि फागुन मसान्तसम्म पर्यटन उद्योगबाट ३० अर्ब ४३ करोड रुपैयाँ बराबरको विदेशी मुद्रा आर्जन गरेको छ । यही स्थिति कायम रहेमा अर्थमन्त्रालयको सर्वेक्षणअनुरुप हुने देखिएको हो । पर्यटन उद्योगले आर्थिक वर्ष ०६८÷६९ मा ३० अर्ब ७० कराड बराबर विदेशी मुद्रा आर्जन गरेको थियो । विगत एक दशकको पर्यटक आगमनलाई हेर्दा आशालाग्दो अवस्था देखिएको छ ।
हरेक वर्ष आठ लाखको संख्यामा पर्यटक नेपाल भित्रिएका छन् । जसमध्ये भारतबाट २३ प्रतिशत, चीनबाट ११ प्रतिशत, सार्क राष्ट्रहरु, अमेरिकन र युरोपेली मुलुकका रहेका छन् । आर्थिक आर्जनको अर्को पाटो भनेको हवाइ सेवा पनि हो । नियमित उडानबाट नेपाल भित्रिने अन्तर्राष्ट्रिय वायुसेवा कम्पनीबाट प्राप्त हुने रकम पनि वार्षिक बजेटको राम्रो हिस्सा मान्न सकिन्छ । यस्ता कम्पनीको संख्या २९ पुगेको छ । तर, दुःखको कुरा नेपालमा आफ्नै राष्ट्रिय ध्वजाबाहक विमान नगण्य छन् । भएका विमानहरु पनि अन्तर्राष्ट्रिय उडान भर्न सक्ने अवस्थामा छैनन् । चीनसँग सहुलियत ऋण तथा अनुदानबाट ल्याइएको एउटा जहाज पनि चरा ठोकिएर ग्राउण्डेड भइरहेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय उडानका लागि दुई वटा ठूला जहाज र आन्तरिक उडानका लागि ६ वटा मझौला–साना जहाज सन् २०१५ भित्र अवतरण हुने भएको छ ।
सरकारले पर्वतारोहण गतिविधिबाट वार्षिक ३५ करोड रुपैयाँ आम्दानी गर्ने गरेको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा करिव ११ करोड रुपैयाँ आम्दानी पर्वतारोहणमा बढेको छ । आरोहीको संख्या वर्सेनि करिव २ हजार ५ सय पुगेका छन् भने आरोहण दलको संख्यामात्र ३५२ पुगेका छन् । यसमा प्रत्यक्ष रुपमा करिव तीनहजारले रोजगारीसमेत पाएका छन् । बजेटको प्रमुख योगदान ठूला होटलले पनि दिएका छन् । आर्थिक वर्ष ०६९÷७० को पुससम्म तारे होटलको संख्या ११७ पुगिसकेको छ । तारेबाहेक पर्यटकीय स्तरका होटलहरुको संख्या एकहजार भन्दामाथि पुगिसकेका छन् । अघिल्लो आर्थिक वर्ष पर्यटक होटलको संख्या ७४६ थियो । पर्यटन, हवाइ सेवा र होटल नै बजेट निर्माणका लागि बलिया आधार भए पनि नेपालमा कुल बजेटको विकास खर्चमध्ये ६३ प्रतिशतमात्रै खर्च हुँदै आएको छ । विनियोजित बजेट खर्च हुन नसकेर फ्रिज हुने अवस्था आउनु दुर्भाग्य हो । नेपालमा पर्यटन उद्योगको सम्भाव्यता र योगदानको मूल्यांकन गरी यसमा थप लगानी गर्न सके यसले आगामी बजेटमा ठूलो टेवा पु¥याउने विश्वास गरिएको छ ।