सर्पदंशका बिरामीलाई बचाऊ

गर्मी महिना सुरू हुनासाथ सर्पदंशका बिरामी बढिरहेका छन् । मध्य तराईका बासिन्दा सर्पले डस्ने डरले हिँड्डुल गर्नसमेत डराउनु पर्ने स्थिति छ । नवलपरासी, कपिलवस्तु, रुपन्देही, बारा, पर्सा, रौतहट र चितवनमा सर्पको बिगबिगी छ । यस्तै, गोरखा, तनहुँ, लमजुङलगायतका जिल्लामा पनि सर्पको त्रास कायमै छ । सर्पदंशका कारण बर्सेनि दर्जनौँ सर्वसाधारणको ज्यान जाने गरेको छ । तर, सर्पदंशको खतरा भएका जिल्लाहरुमा उपचार सेवा र औषधि अभाव कहिल्यै हट्न सकेको छैन । भरतपुर अस्पताल सर्पदंशका बिरामीहरुको उपचार गर्ने प्रमुख केन्द्र मानिन्छ । यस अस्पतालमा सर्पदंशका बिरामीकै लागि १० शैया छुट्याइने गरिन्छ । सर्पदंशका लागि प्रमुख केन्द्र मानिएको अस्पतालमा औषधि अभावले गर्दा धेरैको ज्यान जाने गरेको पाइएको छ । गत वर्ष औषधि अभावकै कारण एक जनाको ज्यान गएको थियो । प्रायः एउटा सर्पदंशका बिरामीको उपचार गर्न औसत २० देखि ३० भायलसम्म एन्टीस्नेक भेनम चाहिन्छ । तर, चितवनमा अहिले करिब ३०० भायल औषधिमात्र जगेडा छ । जगेडा औषधि करिब तीन साताभित्र खपत हुने गरेको छ ।
भरतपुर अस्पतालका सर्पदंश विशेषज्ञका अनुसार बर्सेनि ५०० देखि ७०० जना सर्पको डसाइबाट घाइते हुन्छन् । तीमध्ये एक तिहाइलाई विषालु सर्पले डस्ने गर्दछ । करिब तीस जना बिरामीले ज्यान गुमाउने गर्दछन् । सर्पको डसाइबाट घाइते हुने क्रम नघटे पनि मृत्युदरमा भने ७५ प्रतिशतले कमी आएको छ । मध्य तराईमा करेत, गोमनजस्ता विषालु सर्पको खतरा छ । रौतहट जिल्लामा हरेक दिनजसो ५÷७ सर्पदंशका बिरामी थपिन्छन् । रौतहटमा एक सिजनमा एक हजारभन्दा बढी भायल ‘एन्टीस्नेक भेनम’ खपत हुँदै आए पनि औषधि अभावमा बिरामीले ज्यान गुमाउनु पर्ने नियति छ । नवलपरासीमा सर्पको डसाइबाट अस्पताल आउने बिरामीको चाप बढे पनि औषधि र उपकरण अभावले गर्दा प्राथमिक उपचार गरी लुम्बिनी अञ्चल अस्पताल र भरतपुर अस्पतालमा ‘रिफर’ गर्नुपर्ने स्थिति देखिएकोे छ ।
सर्पदंशका घटना बढी हुने गर्मी मौसममा कम्तीमा पनि २५० भायल औÈधि मौज्दात हुनुपर्ने भए पनि स्वास्थ्य सेवा विभागबाट आपूर्ति नहु“दा मौज्दात घटेकाले बिरामीलाई समस्या पर्दै आएको छ । मध्य तराईमा अहिले दैनिक अस्पताल आउने चार÷पा“च जनामध्ये एक जना सर्पदंशका बिरामी रहने गरेको पाइन्छ । करेत, गोमनजस्ता विÈालु सर्पले डस्ने बिरामी अस्पतालमा आउने हो भने धेरै बिरामीले औषधि अभावमा ज्यान गुमाउनु पर्ने स्थिति छ । इमिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका अनुसार नेपालमा सर्पदंशको सिजनमा २५ हजारदेखि ३० हजार भायल एन्टीस्नेक भेनम आवश्यक पर्छ । तर, ५ हजार भायलमात्र मौज्दात रहेको छ, जुन विराटनगर, बुटवल र भरतपुरमा पठाइने गरेको छ । अपुग एन्टीस्नेक भेनम ल्याउने प्रक्रिया प्रभावकारी नहुँदा खतरा बढेर गएको छ । सरकारले समयमै औषधि आपूर्ति गरी सर्वसाधारणको ज्यान बचाउनु आवश्यक देखिएको छ ।