पुस्तक प्रदर्शनीको मह¤व

एक हप्तासम्म काठमाडौ“को भृकुटीमण्डपमा चलेको अन्तर्राष्ट्रिय पुस्तक प्रदर्शनीको बिहीबार मात्रै सफल रूपमा समापन भएको अवस्थाले अहिले पुस्तकहरूप्रति पाठकहरूको मनग्य रूपमा ध्यान खिच्न सफल भएको महसुस गरिएको छ । यस पदर्शनीमा साहित्यलगायत विविध क्षेत्रस“ग सम्बन्धित विषयका पुस्तकहरू उपलब्ध भएका हुनाले धेरै पाठकहरू त्यसबाट वञ्चित हुन चाहेनन् । यस मेलाको अर्को ठूलो विशेषता के रह्यो भने प्रकाशकहरूले सम्बन्धित लेखकहरूलाई नै बोलाएर लेखकस“ग साक्षात्कार तथा हस्ताक्षरको कार्यक्रम राखे, जसका कारण हजारौ“ पाठकहरू प्रत्यक्ष रूपमा नै लाभान्वित पनि भए ।
पुस्तक प्रदर्शनीको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा विशेषगरी साझा प्रकाशन र नेपाल प्रज्ञाप्रतिष्ठानको एकाधिकार धेरै वर्षसम्म रहे पनि विगत केही वर्षयता निजी प्रकाशन संस्थाहरूको सक्रियता लोभलाग्दो रूपमा प्रकट भैरहेको छ । सरकारीस्तरबाट सञ्चालित साझा प्रकाशन र प्रज्ञाप्रतिष्ठानजस्तो देशको ठूलो इतिहास बोकेका ठूला प्रकाशन गृहहरूको सहभागिताले पुस्तक प्रदर्शनीको खास औचित्य पुष्टि नभैरहेको बेलामा निजी क्षेत्रबाट धमाधम यस्ता महत्त्वपूर्ण प्रदर्शनीहरूको सफल रूपमा आयोजना हुनुले पाठकहरूको विविध प्रकारका पुस्तकप्रतिको आकर्षणमा थप वृद्धि हु“दै गएको कुरासमेत पुष्टि भएको छ ।
पुस्तक प्रदर्शनीहरू पाठकहरूको मागलाई ध्यानमा राख्दै आयोजित गरिएका हुन्छन्, जसले पाठकहरूको सुविधालाई नै केन्द्रमा राखेको हुन्छ ।  हाल निजी क्षेत्र व्यावसायिक रूपमा समेत निकै नै अगाडि बढिसकेको स्थिति छ, यद्यपि अझ यी संस्थाहरूले पाठकमैत्री रूपमा पुस्तकहरूको प्रकाशन गर्नुृपर्ने जरुरी पनि त्यत्तिकै रूपमा विद्यमान छ । वर्षैपिच्छे प्रमुख नाराका रूपमा उठ्ने ‘सबैका लागि पुस्तक’ रहे पनि पुस्तकहरू अझै पनि सबैका लागि भने हुन सकिरहेका छैनन्, जुन आजको तीतो यथार्थ पनि हो । साझा प्रकाशन तथा प्रज्ञाप्रतिष्ठान अझै पनि सरकारी रूपमा चर्को हस्तक्षेपको शिकार भइरहेको अवस्थाले निजी प्रकाशन संस्थाहरूलाई भने निकै फाइदा पुगेको देखिन्छ । राजनीतिक तथा कुशल व्यवस्थापनको अभाव र अपष्ट कार्ययोजनाको कारण स्रोत र साधन सम्पन्न भइकन पनि पठनसंस्कृतिको विस्तारका लागि साझा र प्रज्ञाप्रतिष्ठानले जुन रूपमा अग्रसरता देखाउनु पर्ने थियो, त्यो नहुनु विडम्बनाका रूपमा रहेको छ ।
समय–समयमा हुने पुस्तक प्रदर्शनीहरूको महत्त्व निकै छ । चाहे कुनै पनि संघसंस्थाहरूको पहलमा होस्, पाठकहरूका लागि सर्वसुलभ रूपमा पुस्तकहरू उपलब्ध हुने ठाउ“ प्रदर्शनीस्थल नै हो । राजनीतिक नारा र भाषण सुनेर बौद्धिक अभ्यास गर्न खोज्ने मस्तिष्कहरूलाई भ्रमित हुनबाट जोगाउन पुस्तकहरूको भूमिका सर्वोपरि रूपमा रहेको कुरामा शङ्का गर्नुपर्दैन । अब, आगामी दिनमा हुने पुस्तक प्रदर्शनीहरू अझ पाठकमैत्री हुन सकेको खण्डमा सुनमा सुगन्धसमेत हुनेछ । पाठकहरूले चाहेअनुसारका सामग्री उपलब्ध गराउने अवस्थाको सिर्जना गर्दै देश–विदेशका सबै प्रमुख प्रकाशन संस्थाहरूको उल्लेख्य सहभागिता जनाउन सक्ने हो भने समाज रूपान्तरणमा समेत त्यस्ता प्रदर्शनीहरूले महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्न सक्नेछन् ।