बढ्दो मानव तस्करी रोक

सरकारले गत वर्ष नागरिकको सुरक्षाका लागि सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रम लागू गर्दै प्रत्येक श्रमिकले सरकारले तोकेको न्यूनतम पारिश्रमिक प्राप्त गर्ने जनाएको थियो । यस कार्यक्रमबाट निजी क्षेत्रमा काम गर्ने साढे पाँच लाख श्रमिकले पनि न्यूनतम सेवासुविधासहित निवृत्तिभरण प्राप्त गर्ने विश्वास गरिएको थियो । सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रम सुन्दा जति आकर्षक छ, आर्थिक एवं सामाजिकरुपमा जोखिममा परेका नागरिकको सुरक्षा सुनिश्चितता भने त्यति नै निराशाजनक छ । कानुनी तथा नैतिकरुपमा सरकारको अभिभावकत्व रहने भनिएको सो कार्यक्रम कार्यान्वयन हुन सकेकोे भए योग्यता र क्षमता भएका नागरिक वैदेशिक रोजगारीका लागि भौँतारिनुपर्ने थिएन । तर, सो कार्यक्रमले वैदेशिक रोजगारको लहर घटाउन मद्दत पुगेन । बरू, नेपालमा आफ्नो भविष्य सुनिश्चित नदेखेर रोजगारीका लागि विभिन्न खाडी राष्ट्र पुग्ने नेपालीको संख्या भने बढिरह्यो । पछिल्लो समय कोरोना महाव्याधिको कारण वैदेशिक रोजगारीमा जान चाहने नागरिकमात्र होइन, कामको सिलसिलामा विभिन्न मुलुकमा रहेका एक लाख बढी नेपाली स्वदेश फर्किनुप¥यो । नेपालमा कोरोना महाव्याधिका कारण ३५ लाख नेपाली बेरोजगार बनेको तथ्याङ्क सार्वजनिक भएको छ । यस विषम परिस्थितिमा पनि नेपाली कामदारलाई आकर्षक रोजगारीको नाममा खाडी राष्ट्र पु¥याएर घरेलु कामदारका रुपमा बिक्री गर्ने गिरोह सक्रिय रहेको खबर सार्वजनिक भइरहेको छ । नेपालमा मानव तस्करीको अवस्था भयावह देखिए पनि मानव तस्करहरुलाई सरकारले कारबाही गर्न सकेको पाइँदैन ।
विभिन्न खाडी राष्ट्रमा घरेलु कामदारका रुपमा बिक्री गर्ने १२१ भन्दा बढी तस्कर नेपालमा सक्रिय रहेको तथ्य खुलेको थियो । त्यसपछि मानव तस्करहरुको सञ्जाल व्यापक रहेको प्रमाणित हुँदै आएको छ । युएईस्थित नेपाली दूतावासले पनि भिजिट भिसा वा कामदार भिसामा नेपाली कामदारलाई अलपत्र पारी ठगी गर्ने ५१ जना मानव तस्करको नाम सार्वजनिक गरेपछि उनीहरुको सञ्जाल नेपालदेखि खाडी राष्ट्रसम्म रहेको खुलेको थियो । मोटो रकम बुझाएर विभिन्न प्रलोभनमा युएई पु¥याउने र भिजिट भिसा सकिनुअगावै दलाल फरार हुने, काम नखोजी अलपत्र पार्ने, क्लिनिङ वा भिजिट भिसामा महिला ल्याएर घरेलु कामदारका रुपमा काममा लगाउने गर्दा नेपाली कामदार समस्यामा पर्ने गरेको दूतावासले जनाएको छ । खाडी राष्ट्रस्थित नेपाली दूतावासले पीडितसँगको बयानका आधारमा १२१ जना नेपाली तस्करको नामावली कारबाहीका लागि परराष्ट्र मन्त्रालयमार्फत श्रम मन्त्रालयमा पठाएको थियो । तर, ती तस्करमाथि कानुनी कारबाही भएको विवरण सार्वजनिक भएको छैन । मानव तस्करहरुले नेपालको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल र भारतीय विमानस्थलमार्फत खाडी राष्ट्रमा पु¥याएर मानव बेचबिखन गर्ने गरेको पाइएको छ ।
नेपाली महिलालाई अवैध तरिकाले खाडी मुलुक पु¥याई घरेलु कामदारका रुपमा बेच्ने तस्करहरुको नाम पहिचान भइसके पनि उनीहरुलाई कारबाही गर्न सरकारले सक्रियता नदेखाउनु विडम्बनाको विषय हो । विभिन्न प्रलोभन देखाएर खाडी राष्ट्र पु¥याइएका नेपाली महिला कामदारहरुले नारकीय जीवन बिताउन बाध्य भएको, यौन हिंसामा परेको, चरम यातना सहनु परेको र अमानवीय व्यवहार भोग्नु परेको पीडा दूतावासमा पोख्दै आएका छन् । यातना सहन नसकेपछि लुकीछिपी भागेर दूतावास आउने महिलाको संख्या बढ्दै गएको छ । सयौँ नेपाली महिला कामदारका रुपमा खाडी मुलुकहरुमा नारकीय जीवन बिताइरहे पनि सरकारले बढ्दो तस्करी नियन्त्रण गर्न सक्रियता देखाएको पाइएको छैन । मानव तस्कर तथा एजेन्टले खाडी राष्ट्र कुवेत, साउदी अरब, युएई, ओमानलगायतका मुलुकमा नेपाली महिलाको तस्करी गर्दै आएको पाइएको छ । कतिपय नेपाली महिलालाई तस्करले पटकपटक गरी तीनवटा देशमा बेचिएका दृष्टान्तले पनि मानव बेचबिखनको स्थिति भयावह देखिएको छ । बढ्दो मानव तस्करी नियन्त्रण गर्न सरकारले नेपाली युवालाई स्वदेशमै रोजगारीको अवसर सृजना गर्नुपर्छ । त्यसका लागि विभिन्न देशमा रहेका तस्करको गिरोह पहिचान गरी कारबाही गर्नु जरूरी देखिन्छ ।