भरतपुर अस्पतालभित्रको क्यान्टिनमा बालश्रम शोषण, गुणस्तरहीन खाना बिक्री भएको गुनासो

दिपेन्द्र अधिकारी
भरतपुर । भरतपुर अस्पतालभित्र संचालनमा रहेको रूचि चमेना गृहमा उपलब्ध खाजा तथा खाना गुणस्तरहीन भएको बिरामी तथा आफन्तले गुनासो गरेका छन् । सरसफाइ राम्रो नभएको, भान्सा फोहोर भएको पटक–पटक गुनासो आए पनि यस क्यान्टिनबाट समाधान गर्ने पहल भएको छैन ।
पकाउनका लागि ल्याइएका खाद्यवस्तुहरु कमसल हुने र त्यसैका कारण पनि गुणस्तरहीन खानेकुरा पाक्ने गरेको यस गृहमा खाना र खाजा खानेहरु बताउँछन् । यस क्यान्टिनमा पकाइएका वस्तुमा अखाद्य वस्तुहरु पनि भेटिने गरेको छ । अर्कोतर्फ यस क्यान्टिनमा बालश्रम शोषण भएको छ । कुनै पनि बालबालिकालाई श्रममा लगाउन नहुने ऐनमा उल्लेख भए पनि यहाँ केही बालबालिका नियमित काममा लाग्ने गरेका छन् । जुन बालअधिकार विरूद्धमा काम हुन आउँछ ।
बालकलाई जुठो भाँडा उठाउने, टेबुल सफा गर्ने, अन्य ठाउँको सरसफाइ गर्ने, भाँडा माझ्ने आदि काममा प्रयोग गरेको पाइन्छ । १३ वर्षका एक बालकले बताएअनुसार यहाँ उनीजस्ता ३ जना काम गर्छन् । यस चमेना गृह संचालकले पुरानो मेडिकल कलेजभित्रको क्यान्टिन पनि संचालन गर्दछन् । तर यहाँको तुलनामा पुरानो मेडिकल कलेजको क्यान्टिन केही सफा रहेको पाइन्छ ।
‘बालक प्रयोग हुनु दण्डनीय कार्य हो’, प्रमुख जिल्ला अधिकारी नरेन्द्रराज शर्माले भन्नुभयो, ‘बालश्रम शोषणविरूद्धको कानुनमा उल्लेख भएअनुसार कारबाही गर्छौ ।’ यस सम्बन्धमा थाहा पाएर पनि स्थानीय प्रशासन मौन छ । अस्पताल परिसरमा संचालित यस चमेना गृह एकलौटी रुपमा संचालनमा छ । अस्पतालले उपलब्ध गराएको जग्गामा आफैँ भवन निर्माण गरेर क्यान्टिन संचालकले २०६१ सालदेखि एकलौटी रुपमा क्यान्टिन संचालन गरिरहेका छन् । अस्पतालको प्रशासनिक दूरदर्शिताका कमीका कारण संचालकले अहिलेसम्म कम भाडादरमा क्यान्टिन संचालन गरिरहेका छन् । सुरूमा १२ हजार ५ सय रहेको यसको मासिक भाडा हाल ४५ हजार रहेको छ । २–२ वर्षको अन्तरालमा सुरूको भाडादरमा जम्मा दस प्रतिशत वृद्धि हुने गरी क्यान्टिन संचालनको स्वीकृति दिएको पाइएको छ ।
गुणस्तरहीन खाना खाजा खुवाएर मासिक लाखौं कारोबार गर्ने यस क्यान्टिनले भाडा बढाउन पनि आनाकानी गर्ने गरेको कर्मचारीहरु बताउँछन् । टेण्डर प्रक्रियाबाट प्रतिस्पर्धा गराई गुणस्तरीय खाना खुवाउनका लागि संचालकलाई प्रतिबद्धता गराउनुपर्नेमा अस्पताल प्रशासनले कुनै व्यवहारिक सर्त र सम्झौताविना नै क्यान्टिन संचालनको स्विकृति दिएको भेटिएको हो । अस्पताल विकास गुरूयोजना पूरा नहुँदासम्म हालका संचालकले नै क्यान्टिन संचालनको जिम्मा पाएको अस्पतालका कर्मचारीले बताएका छन् ।
‘गुरूयोजनाअनुसार सी ब्लक नबनेसम्म वा अस्पतालको आफ्नै क्यान्टिन नभएसम्म उसैलाई दिने सम्झौता दुई पक्षबीच भएको छ,’ अस्पताल स्रोतले बतायो । हाल ‘ए’ ब्लक निर्माण भइरहेको छ भने ‘सी’ ब्लक बन्न कम्तीमा पनि दस वर्ष लाग्ने देखिन्छ । किनकी ‘ए’ ब्लकका लागि बजेट नआएको २ वर्ष भइसकेको छ । यही अवस्था आएमा दस वर्षसम्म गुरूयोजना सम्पन्न नहुने र वार्षिक थोरै भाडादर तिरेको भरमा संचालकले आफ्नो मनोमानी जारी राख्ने देखिन्छ ।