तुलमान गुरूङ
चितवन । कृषि प्रधान देश भनेर चिनिने नेपालमा वि सं २०६२ सालदेखि हरेक वर्ष असार १५ का दिन धान दिवस मनाउँदै आएको छ। धान उत्पादनको लागि चितवन जिल्ला पनि देशको मुख्य केन्द्र भएकोले हरेक वर्ष चितवनमा पनि सरकारी निकायबाटै दिवस मनाउँदै आइएको छ। सोही अनुसार यसवर्ष पनि असार १५ का दिन कृषि ज्ञान केन्द्र र प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना, परियोजना कार्यान्वयन इकाइले संयुक्त रूपमा राष्ट्रिय धान दिवस मनाउने भएको छ।
असार १५ का दिन माडीमा कार्यक्रम गरेर १७औं धान दिवस मनाउने तयारी भइरहेको आइतबार ज्ञान केन्द्रमै पत्रकार सम्मेलन गरेर जानकारी गराएको हो। केन्द्रका प्रमुख एवम् वरिष्ठ कृषि विकास अधिकृत राजन ढकालका अनुसार करिब २५ विघा क्षेत्रफलमा यान्त्रिकरण विधिबाट रोपाइँ गरेर उत्सवको रूपमा धान दिवस मनाउने तयारी भइरहेको छ। कोरोना कहर भए पनि वातावरण केही सहज भएकोले सरकारी नीति अनुसार नै दिवस मनाउने कार्यक्रम तय भएको उनले बताए। ‘केन्द्रीय सरकारले नै धान दिवस मनाउने निर्णय भएपछि हामीले पनि सरकारी नीतिलाई पछ्याएका हौँ,’ उनले भने, ‘सोही अनुसार सुरक्षाका उपाय अपनाएर दिवस मनाउँछौँ।’
‘धान उत्पादनमा वृद्धि, आत्मनिर्भरता र सम्वृद्धि’ भन्ने मूल नारा लिएर दिवस मनाउन लागेको हो। प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना, परियोजना कार्यान्वयन इकाइ चितवनका वरिष्ठ कृषि अधिकृत मेघनाथ तिमिल्सेनाले यो वर्ष मेसिनको प्रयोगबाट करिब ३० विगाह क्षेत्रफलमा धान खेती गरिने अनुमान लगाएका छन्। ‘असार १५ गते माडीमा करिब २५ विघा र पूर्वी चितवनको कुमरोज क्षेत्रमा पाँच विघा गरी ३० विघा क्षेत्रफलमा यान्त्रिकरण विधिबाट रोपाइँ हुनेछ,’ उनले भने।
कृषि ज्ञान केन्द्रको तथ्यांकअनुसार गतवर्ष २७ हजार ४४५ हेक्टर क्षेत्रफलमा धान खेती भएको थियो। सोही आधारमा सबै ठाउँमा यान्त्रीकरण विधिबाट धान लगाउने हो भने करिब २०० वटा मेसिन आवश्यक पर्ने वरिष्ठ कृषि अधिकृत तिमल्सेनाले बताए। ‘अहिले चितवनमा आधा दर्जन जति मेसिन प्रयोगमा छन्,’ उनले भने, ‘तर, चितवनको आवश्यकता भनेको २०० वटा मेसिन रहेछ।’ ज्ञान केन्द्रले भने यसवर्ष धान खेतीको लागि क्षेत्रफल बढ्ने अनुमान गरेको छ। कोरोना कहरका कारण भएको लकडाउनले तरकारी खेतीमा ठूलो असर पारेपछि तरकारी खेती गर्दै आएका किसान पनि धान रोप्न तयार भएकोले यसवर्ष क्षेत्रफल बढ्ने सम्भावना रहेको ज्ञान केन्द्रका प्रमुख ढकालले अनुमान लगाए।
