विद्यार्थीहरूको शैक्षिक भविष्य

करिब एक हप्ताअघि सुरु भएको एसएलसी परीक्षा अपवादमा केही घटनाहरू भए पनि शान्तिपूर्ण रूपमा अहिले सम्पन्न भएको छ । देशभरि नै एकैसाथ एसएलसी परीक्षा सुरु भएपछि लाखौ“ विद्यार्थीको भविष्य यसस“ग जोडिन गएको थियो । करिब पा“च लाख पचास हजारभन्दा बढी सङ्ख्यामा रहेका विद्यार्थीहरूले आ–आफ्नो सुरक्षित भविष्य खोज्दै एसएलसीको महासङ्ग्राममा होमिएका थिए । एसएलसी परीक्षा सदैव विद्यार्थीको सफलता अथवा असफलताको कसी पनि बन्ने गरेको छ । धेरै हदसम्म विद्यार्थीको भविष्यलाई निर्धारण गर्न सफल भैरहेको एसएलसीलाई जोकसैले हल्का रूपमा लिएको पाइ“दैन । यति बृहद् सङ्ख्यामा एकैचोटि देशभरका विद्यार्थीहरू संलग्न रहने प्रक्रियाका कारण देशको भविष्य अप्रभावित रहन सक्दैन नै ।
फलामे ढोकाका रूपमा समेत लिइएको एसएलसी परीक्षा पहिलाका वर्षहरूमा जस्तै यस वर्ष पनि विद्यार्थीहरूले अन्धकार झेल्दै दिए, जसका कारण नतिजा प्रकाशनमा त्यसको असर देखा पर्ने निश्चित छ । एसएलसी परीक्षा सुरु हुनुभन्दा अगाडिदेखि नै लोडसेडिङ गर्न नहुने माग व्यापक रूपमा उठ्दै आएको र त्यसलाई सम्बोधन पनि गर्ने भन्ने सरकारको प्रतिबद्धता बालुवामा पानीसरह भएको छ । देशभर भैरहेको १२ घन्टाको लोडसेडिङका कारण परीक्षार्थीहरूले रामोस“ग परीक्षाको तयारी गर्न नसकेको अवस्थामा देशको शिक्षाप्रति राज्य कतिसम्म जिम्मेवार रहेछ भन्ने प्रमाणितसमेत हुन गएको छ । भविष्यका कर्णधारका रूपमा रहेका लाखौ“ विद्यार्थीहरूले गरेको लगानीको परिणाम देखाउने एसएलसीजस्तो महापरीक्षालाई लिएर सामान्यभन्दा सामान्य सहुलियत पनि दिन नसक्ने राज्यले विद्यार्थीहरूलाई अनागरिक बनाइरहेको अनुभव हुन्छ ।
देशमा विद्यमान राजनीतिक वातावरण पूरै सफा नभैसकेको स्थितिमा एसएलसी परीक्षा दिने प्रायः सबै विद्यार्थीहरूको भविष्य भने असुरक्षित नै प्रतीत भैरहेको छ । हरेक क्षेत्रमा निराशाजनक स्थितिमात्र देखि“दा लाखौ“ विद्यार्थीको सपनास“ग प्रत्यक्ष रूपमा जोडिएको एसएलसीले दिने नतिजाका बारेमा समेत आशङ्का व्यक्त हुनु अस्वाभाविक पनि छैन । त्यस्तै, सहरकेन्द्रित शिक्षा र गाउ“केन्द्रित शिक्षामा जबसम्म दूरी स्पष्ट रूपमा कायमै रहिरहन्छ, तबसम्म समग्र शिक्षाका बारेमा समेत प्रश्न उठिनै रहन्छ । विद्यार्थी सुरक्षाको सवाल होस् या आर्थिक विभेदका कारण होस्, विद्यार्थीहरू समेत आफ्नो भविष्यलाई लिएर निर्धक्क हुन सकिरहेका छैनन्, जुन शिक्षा मन्त्रालयको समेत असफलताका रूपमा प्रकट भैरहेको छ । दुर्गम ठाउ“मा रहेका विद्यार्थीहरूले भोग्नुपर्ने थप जटिलता र सुगम ठाउ“मा प्राप्त सुविधाका कारणले गर्दा आज हरेक नेपालीका छोराछोरीले शिक्षालाई आत्मसात् गर्न सकिरहेका छैनन् । राज्यले जबसम्म शिक्षालाई विद्यार्थीहरूको अनिवार्य अधिकारका रूपमा लि“दैन, तबसम्म हरेक वर्ष एसएलसी परीक्षा मात्र होइन, कुनै पनि परीक्षा शङ्का तथा उपशङ्काको घेरामा आइनै रहन्छ ।