मिचाहा प्रजातिबारे बहस

चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा अन्य वन क्षेत्रमा फैलिएको मिचाहा झारबारे पर्यटकीय क्षेत्र सौराहामा अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन चलिरहेको छ । वनमारा झारले वन क्षेत्र तथा जलकुम्भीले ताल र नदी–खोला ढाकेर हैरान बनाएपछि यसको नियन्त्रणका लागि विज्ञहरुबीच छलफल भइरहेको छ । सम्मेलनमा नेपाल, भारत, पाकिस्तान, दक्षिण अफ्रिका, फिजी, अस्ट्रेलिया, अमेरिका, बेलायतलगायतका विज्ञहरुले नियन्त्रणका लागि बहस थालेका हुन् । सम्मेलनले मिचाहा झारबारे छलफल गरी नेपाल सरकारलाई रणनीति बनाउन सुझाव दिनेछ । मिचाहा झार माइकेनिया (माइल ए मिटर) मेकारान्थासम्बन्धी अध्ययन गरेका विभिन्न देशका विज्ञहरुले तीसवटा कार्यपत्र पनि सम्मेलनमा प्रस्तुत गर्दैछन् । राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषद्वारा आयोजित सम्मेलनमा राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु विभागका उच्च अधिकारीहरुको सहभागिता रहेको छ ।
नेपालका राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा विभिन्न वनमा दुई सयभन्दा बढी प्रजातिका मिचाहा झार रहेको संरक्षणविज्ञहरुको अनुमान छ । एक दशकभन्दा अघिदेखि फैलिरहेको माइकेनिया वन मिचाहा झारबारे यसअघि पनि पटकपटक गोष्ठी तथा छलफलहरु भए पनि नियन्त्रणको प्रयास सफल हुन सकेको थिएन । वनमारा तथा जलकुम्भी मात्रै नभएर माछा पोखरीमा देखिएको टिलापिया नामक माछाको प्रजाति पनि मिचाहाका रुपमा देखा परेको छ । सम्मेलनबाट मिचाहा प्रजातिबारे पनि थप विवरणहरु पत्ता लाग्ने अपेक्षा गरिएको छ । मिचाहा प्रजाति नियन्त्रण गर्न विश्वमा भएका प्रयासबारे सम्मेलनमा छलफल हुनेछ । यसबाट नेपाललाई उपयुक्त विधि अवलम्बन गर्न सहयोग पु¥याउने छ । अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा भएका प्रयासहरु र उपलब्धिबारे सहज रुपमा जानकारी मिल्नुका साथै भविष्यमा मिचाहा प्रजातिबारे अध्ययन र अनुसन्धानका लागि फलदायी हुने विश्वास संरक्षण अधिकारीहरुले लिएका छन् ।
नेपालमा मिचाहा झारका कारण वन विनाश भइरहेको छ भने वन्यजन्तुलाई पनि शत्रु झारबाट खतरा बढेको छ । यसअघि नेपालमा जलकुम्भी र कालो वनमारा झार नियन्त्रणका लागि प्रयास भए पनि प्रभावकारी हुन सकेको छैन । मिचाहा झार तथा जीवहरुको प्रकोप बढे पनि सरकारी तवरमा योजना तथा रणनीति बनाएर नियन्त्रण गर्न सकिएको छैन । अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा मिचाहा प्रजाति पूर्ण रुपमा नियन्त्रण भएका केही देशको अनुभव पनि सम्मेलनमा प्रस्तुत हुने भएकाले नेपालको सन्दर्भमा त्यस्ता उदाहरणहरु उपलब्धिमूलक हुने देखिन्छ । सम्मेलनमा माइकेनिया झारबारे अध्ययन गरेका संरक्षणविद्, वन्यजन्तु विभागका अधिकारी र वन संरक्षणमा लागिपरेका संरक्षणकर्मीसमेतको सहभागिताबाट नेपालमा मिचाहा झार नियन्त्रणका लागि मह¤वपूर्ण प्रयास हुने देखिएको छ । सौराहा सम्मेलनलाई सरकारले एउटा मह¤वपूर्ण अवसरका रुपमा ग्रहण गर्दै विज्ञहरुबाट आएका सुझावअनुसार रणनीति बनाउनु जरूरी देखिएको छ ।